100 гадоў таму, амаль адначасова і нібыта без аніякай вонкавай сувязі паміж сабой, адбыліся дзве падзеі. У лютым 1902 г. (паводле іншых звестак, 1903 г.) памёр Міхал Міцкевіч, бацька Якуба Коласа і прататып Міхала з “Новай Зямлі”. Узімку 1902–1903 гг. з некалькіх студэнцкіх гурткоў Вільні, Менска і Пецярбурга ўтварылася арганізацыя, якая паспрабавала канкрэтна аформіць малаакрэсленую дагэтуль беларускую нацыянальную ідэю. Першая беларус... Болей »

Усім вядомы ўступ з "Ружы": У енку віхроў між забытымі мапламі чуцен крык роспачы: "Калі ж падымем галовы нашы з акрываўленага ложа? Калі ж на лоне народу супачнем у славе кароны? Хто дасьць нам адказ?" А сьнегавы вужака, прыпадняўшы галаву сваю над магіламі і абвіваючы дрэва шыбеніцы шалясьціць: "Ніхто не нарушыць сноў трунаў, у магілах зарытых, і моцы, у яму гніюшчую скінутай... Няволя вея праз вёскі, няволя йдзе праз месты, і шлях ва... Болей »

Нясьвіж, верасень 1939 года. Горад у руках Чырвонай Арміі. Я і Міхась Вітушка вырашылі застацца ў горадзе, не зважаючы на выразную антыкамуністычную накіраванасьць. Мы ведалі, што мы нікуды не ўцячэм, што ўсё роўна будзем выкрытыя бальшавікамі, якія нас арыштуюць і вышлюць у Сыбір. Аднак вонкавыя абставіны, адказнасьць за сваіх родных, абавязак іх пракарміць, падтрымаць і дапамагчы ім у гэты цяжкі пераломны час ляжаў на нас. Я вырашыў з... Болей »

Пасьляваенная хваля беларускіх эмігрантаў здолела захаваць самастойнасьць сваёй этнічнай супольнасьці за межамі Бацькаўшчыны, стварыўшы ўстойлівыя нацыянальныя асяродкі. Адным з найвыдатнейшых зь іх стаўся Беларускі інстытут навукі й мастацтва ў Нью-Ёрку. Ініцыятарамі заснаваньня былі Вітаўт Тумаш, Янка Ліманоўскі, уладыка Васіль, Леў Акіншэвіч, Натальля Арсеньнева, Мікола Дарашэвіч. 26 жніўня 1950 г. у Нью-Ёрку на сходзе ініцыятыўнае г... Болей »

У лютым 1924 г. адбылося першае ўзбуйнепьне тэрыторыі Савецкае Беларусі. 13—16 сакавіка 6-ты Надзвычайны зьезд Саветаў БССР заканадаўча аформіў і замацаваў тэрытарыялыіае павелічэпыіе рэспублікі. Да яе адышлі 15 паветаў й асобныя воласьці Віцебскае, Гомельскае ды Смаленскае губэрняў. Новаўтвораная Калінінская акруга (названая ў гонар "усесаюзнага старасты" Міхаіла Калініна) склалася з трох ранейшых паветаў — Кчімавіцкага, Чэрыкаўскага й... Болей »

Напрыканцы' 2000 г. у Парыжы выйшаў апошні нумар часапіса "Культура", знанага інтэлектуальнага выданьня ў паваеннай Польшчы. На першай старонцы паведамлялася, што 14 верасьня 2000 г. у Мэзон-Лафіт, недалёка ад Парыжу, памёр Ежы Гедройц, заснавальнік і галоўны рэдактар часапісу "Культура". "Пасьля маёй сьмерці,— пісаў Ежы Гедройц у сваёй кнізе "Аўтабіяграфія ў чатыры рукі",— "Культура" перастане выходзіць". Часапіс спыніў існаваньне, але... Болей »

Ў 1914 — 1920 гг. У XIII—пачатку XIV ст. землі Літвы й Беларусі склалі аснову Вялікага Княства Літоўскага, калыскі беларускага й літоўскага народаў. Продкі сучасных літоўцаў далі назву насельнікам дзяржавы (іх называлі ліцвінамі), але самі ў сутнасці беларусізаваліся, прынялі старабеларускую мову як афіцыйную мову дзяржавы, а таксама праваслаўнае веравызнанне, якое панавала ў землях Полаччыны й Тураўшчыны. Пасля дынастычнай уніі з Польш... Болей »

Гістарычны агляд пачатку дачыненьняў. Камунізм — ад марксавага празь ленінскі ды сталінскі па хрушчоўскі, а ў гэтым дачыненьні таксама й мао-цзэ-дунаўскі, а нат і тытаўскі — заўсёды праклямуе сваю прынцыповую варожасьць да кажнага нацыяналізму, супрацьставячы яму свой "інтэрнацыяналізм". Выводжаны з марксавага лёзунгу "Пралетары ўсіх краёў, злучайцеся!", загалоўнага для ўсіх камуністычных сьцягоў, "інтэрнацыяналізм" гэты найчасьцей і ўд... Болей »

Каб правільна аналізаваць асобныя зьявы з абсягу культуры для пэўнай тэрыторыі, трэба вызначыцца, ці была гэтая тэрыторыя рэальнай структурай, ці можна яе акрэсьліць як рэгіён, што характарызуецца супольнай гісторыяй ужо працяглы пэрыяд часу. Толькі ў такім выпадку можна будзе ажыцьцявіць правільны аналіз і зрабіць пэўныя абагульненьні, што датычаць асобных культурных зьяваў у іх узаемасувязях, акрэсьліць іх месца ў характэрнай для дадз... Болей »

Прушыньскі, Івашкевіч. А цяпер да мяне ў думках прыходзіць і зусім іншы за іх чалавек і пісьменьнік, Юзаф Мацкевіч. Да вайны ён быў супрацоўнікам віленскага "Słowa", рэдактар якога, ягоны брат Станіслаў Мацкевіч, рабіў шмат шуму, палемізаваў артыкуламі, займаўся палітыкай, біўся ў двубоях (на шаблях), за апазыцыйнасьць лучыў у лягер у Бярозе Картускай. А Юзаф сядзеў недзе ў рэдакцыі і больш пра яго нічога не было вядома. Пазьней усё пер... Болей »