* Алег Трусаў. Чарнобыль і наша гістарычная спадчына * Вячаслаў Ракіцкі. Беларусы і беларусістыка на амерыканскім кантыненце * Леў Казлоў. «Літванія» — падарожжа ў Беларусь XVIII стагоддзя * Анатоль Сабалеўскі. Адметны след * Вячаслаў Рагойша. Арыштаваныя пераклады * Пятро Бітэль. I нашых трапіла туды нямала * Уладзімір Пічэта. Чарговыя пытанні беларускай гістарыяграфіі. Уводны артыкул Эмануіла Іофе * Язэп Лёсік. Аўтаномія Беларусі. Пу... More »

* Выхоўваць гісторыяй * Алесь Петрашкевіч. «...До основанья, а затем...» * Вадзім Круталевіч. Рыжскі мірны дагавор * Помнік на Буйніцкім полі * Янка Купала. Публіцыстычныя артыкулы 1919—1920 гг. * З дакументаў трыццатага года * Ірына Багдановіч. Летаргія. Верш * Людміла Паўлікава. Магіла паэта. Верш * Леанід Дайнека. Жалезныя жалуды. Урывак з рамана * Вячаслаў Ракіцні. Ці патрэбны тэатр гістарычнай драмы? * Расціслаў Герасімовіч, Наталл... More »

Адраджэнне й Рэфармацыя. Адраджэнне як радыкальная перабудова еўрапейскай культуры і свядомасці істотна закранула Вялікае Княства Літоўскае і ў прыватнасці Беларусь. Яно было абумоўлена крызісам традыцыйнага, сярэднявечна-феадальнага грамадства, якаснымі зменамі ў эканамічным і сацыяльна-палітычным стане краін, развіццём гарадоў, зараджэннем элементаў буржуазных дачыненняў, фармаваннем нацыянальных дзяржаваў, секулярызацыяй грамадскага ... More »

100 гадоў таму, амаль адначасова і нібыта без аніякай вонкавай сувязі паміж сабой, адбыліся дзве падзеі. У лютым 1902 г. (паводле іншых звестак, 1903 г.) памёр Міхал Міцкевіч, бацька Якуба Коласа і прататып Міхала з “Новай Зямлі”. Узімку 1902–1903 гг. з некалькіх студэнцкіх гурткоў Вільні, Менска і Пецярбурга ўтварылася арганізацыя, якая паспрабавала канкрэтна аформіць малаакрэсленую дагэтуль беларускую нацыянальную ідэю. Першая беларус... More »

Нясьвіж, верасень 1939 года. Горад у руках Чырвонай Арміі. Я і Міхась Вітушка вырашылі застацца ў горадзе, не зважаючы на выразную антыкамуністычную накіраванасьць. Мы ведалі, што мы нікуды не ўцячэм, што ўсё роўна будзем выкрытыя бальшавікамі, якія нас арыштуюць і вышлюць у Сыбір. Аднак вонкавыя абставіны, адказнасьць за сваіх родных, абавязак іх пракарміць, падтрымаць і дапамагчы ім у гэты цяжкі пераломны час ляжаў на нас. Я вырашыў з... More »

Гістарычны агляд пачатку дачыненьняў. Камунізм — ад марксавага празь ленінскі ды сталінскі па хрушчоўскі, а ў гэтым дачыненьні таксама й мао-цзэ-дунаўскі, а нат і тытаўскі — заўсёды праклямуе сваю прынцыповую варожасьць да кажнага нацыяналізму, супрацьставячы яму свой "інтэрнацыяналізм". Выводжаны з марксавага лёзунгу "Пралетары ўсіх краёў, злучайцеся!", загалоўнага для ўсіх камуністычных сьцягоў, "інтэрнацыяналізм" гэты найчасьцей і ўд... More »

Каб правільна аналізаваць асобныя зьявы з абсягу культуры для пэўнай тэрыторыі, трэба вызначыцца, ці была гэтая тэрыторыя рэальнай структурай, ці можна яе акрэсьліць як рэгіён, што характарызуецца супольнай гісторыяй ужо працяглы пэрыяд часу. Толькі ў такім выпадку можна будзе ажыцьцявіць правільны аналіз і зрабіць пэўныя абагульненьні, што датычаць асобных культурных зьяваў у іх узаемасувязях, акрэсьліць іх месца ў характэрнай для дадз... More »

Прушыньскі, Івашкевіч. А цяпер да мяне ў думках прыходзіць і зусім іншы за іх чалавек і пісьменьнік, Юзаф Мацкевіч. Да вайны ён быў супрацоўнікам віленскага "Słowa", рэдактар якога, ягоны брат Станіслаў Мацкевіч, рабіў шмат шуму, палемізаваў артыкуламі, займаўся палітыкай, біўся ў двубоях (на шаблях), за апазыцыйнасьць лучыў у лягер у Бярозе Картускай. А Юзаф сядзеў недзе ў рэдакцыі і больш пра яго нічога не было вядома. Пазьней усё пер... More »

Дзень 25 Сакавіка ёсьць нашым найбольшым сьвятам, сьвятам нашае нацыянальнае і людзкое годнасьці. 25 сакавіка 1918 году Беларускі Народ заявіў сьвету, што Ён, а ніхто іншы, ёсьць гаспадаром у сваёй хаце і што Ён, як і іншыя народы цывілізаванага сьвету, уважае волю і нацыянальную незалежнасьць найболынымі людзкімі каштоўнасьцямі. Дзеля 25 Сакавіка я ніколі ня страціла веры ў наш народ. Нягледзячы на намаганьні цяперашніх уладаў яго падм... More »

Мне прышлося пад час сусьветнай вайны пражыць каля трох гадоў у Магілеве на Дняпры і быць сьведкаю гістарычных падзей і здарэньняў у Царскай Стаўцы. Прад маімі вачыма прайшлі, як у кінематографе, цікавейшыя зьявішчы эпох: рэакцыя царызму, нядбаласьць і спакой дварцовай камарыльлі, пераварот у Петраградзе і ва ўсёй Расеі, выглядная бязуважнасьць цара, яго ад'езд у Царскае Сяло пад канвоем камісараў Часовага Расейскага Ўраду. эпоха кярэнш... More »