Rozszerzenie strefy Schengen ma zasadnicze znaczenie dla wschodnich sąsiadów UE, którzy zostali postawieni przed koniecznością poradzenia sobie z bardziej restrykcyjną polityką wizową i graniczną na swojej zachodniej granicy. Z drugiej strony wizy do nowych państw UE będą dla obywateli krajów sąsiedzkich przepustką do prawie całego terytorium Unii Europejskiej. Głównymi bezpośrednimi skutkami rozszerzania strefy Schengen mogą być: zmniejszenie intensywności ruchu osobowego (zwłaszcza w pierwszym okresie) oraz wystąpienie trudności społeczno-ekonomicznych w regionach położonych przy granicy. Wprowadzenie zasad schengeńskich utrudni mieszkańcom krajów sąsiedzkich drobny handel przygraniczny oraz podejmowanie pracy sezonowej za granicą. Konsekwencji wejścia nowych krajów członkowskich UE do strefy Schengen dla państw Europy Wschodniej nie należy traktować jako problemu wyłącznie technicznego. Rozszerzenie to odbije się także na efektywności polityki wschodniej nowych państw członkowskich oraz na postrzeganiu Europy przez społeczeństwa krajów sąsiedzkich. Warto go także postawić w kontekście wyzwań demograficznych, potrzeb rynków pracy państw UE czy rozwoju współpracy gospodarczej oraz turystyki. Niniejszy stawia sobie za cel dokonanie oceny skutków rozszerzenia strefy Schengen dla wschodnich partnerów, przeanalizowanie ich stanowiska w tej kwestii oraz zaproponowanie długoterminowych rozwiązań mogących złagodzić negatywne konsekwencje tego procesu.