Niniejsza książka jest poświęcona historii kultury Wielkiego Księstwa Litewskiego od XIV do XVIII wieku. Chcemy ją traktować jako opis „żywych” fenomenów. Nie są one tym samym, co zbiór faktów - ogarniają rozsiane w czasie i przestrzeni wydarzenia i porządkują w sensowne całości. W takim przypadku dystans czterech wieków nie jest ani duży, ani mały. Oczywiście, będzie on duży, jeśli zestawimy niepiśmiennego możnowładcę z epoki średniowiecza z możnym - intelektualistą żyjącym w czasach Oświecenia. Z drugiej strony: jeszcze w XVIII wieku była żywa sformułowana w XV stuleciu teoria o rzymskim pochodzeniu Litwinów, szlachectwo wciąż było podstawową kategorią w życiu społecznym, dwór pozostawał najważniejszym odbiorcą dzieł sztuki itd. Jak się zdaje, można uchwycić w kulturze Wielkiego Księstwa Litewskiego swego rodzaju constans, pewną trwałą tendencję, zawsze obecną w warstwach nanoszonych z upływem czasu nowości. (Przedmowa, fragment)