Ostatnia dekada przyniosła znaczny rozwój badań nad przeszłością Białegostoku. Najlepszym tego dowodem jest liczba ukazujących się co roku monografii, artykułów, studiów i szkiców. Istotną rolę w tym zakresie odgrywają badania realizowane przez naukowców skupionych wokół białostockich uczelni wyższych, Archiwum Państwowego w Białymstoku oraz różnych instytucji kultury: Muzeum Wojska w Białymstoku, Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Centrum im. Ludwika Zamenhofa, Galerii im. Slendzińskich, Wojewódzkiego Ośrodka Kultury, Białostockiego Ośrodka Kultury. Duże znaczenie mają inicjatywy stowarzyszeń i fundacji, a przede wszystkim publikacje historyków, którzy na co dzień zajmują się poznawaniem historii regionu. Na rozwój badań wpływa, z jednej strony, rosnąca potrzeba i znaczenie poznania „małych ojczyzn”, z drugiej, coraz lepsze rozpoznanie zasobów archiwalnych w kraju i za granicą, łatwiejszy dostęp do zbiorów na wschodzie, możliwości płynące z nowoczesnych technologii, a zwłaszcza digitalizacji i udostępniania źródeł online. Nie mniejsze znaczenie ma również wsparcie ze strony władz samorządowych, które chętnie popierają różnego rodzaju inicjatywy związane z poznawaniem i popularyzacją historii Białegostoku, w tym projekty wydawnicze. (Wstęp, fragment)