W stosunkach polsko-litewskich, jakże złożonych i trudnych, bywały takie momenty, kiedy Litwini, na ogół znacznie słabsi, występowali wobec strony polskiej z pozycji przewagi i siły. Działo się tak, gdy Polska ponosiła klęski od swych przemożnych wrogów ze wschodu i zachodu. Tak było w roku 1920, tak powtórzyło się w 1939 r. W rezultacie zmowy hitlerowsko-sowieckiej, w następstwie sławetnych układów Ribbentrop-Mołotow z 23 sierpnia i 28 września 1939 r. Polska stała się obiektem napaści, a terytorium jej zostało podzielone przez agresorów. Również kraje bałtyckie utraciły wówczas swą niepodległość, znalazłszy się w sowieckiej strefie posiadania. (Wprowadzenie, fragment)