Uwagi nad literaturą białoruską

Literatura każdego narodu jest ściśle związana z jego warunkami historycznymi, ekonomicznymi i kulturalnymi. Teza, która w zależności od reprezentowanego kierunku może wywołać dyskusję, w zastosowaniu do piśmiennictwa białoruskiego bezsprzecznie jest słuszna. Historja Białorusi jest, jak wiadomo, jedna z najsmutniejszych i najtragiczniejszych w Europie, Jest to historja narodu, który w ciągu XVI wieku tworzył własną kulturę, brał żywy udział w życiu umysłowym Europy, potem zamarł całkowicie po to, by po długich wiekach zacząć żmudną pracę tworzenia się od początku. Piśmiennictwo stare białoruskie nie zasługuje na specjalną uwagę. Najstarsze jego zabytki w ciągu XI — XII wieku nie różnią się niczym od piśmiennictwa innych dzielnic ruskich tego okresu. Są to zabytki pisane językiem starosławiańskim, do którego elementy ruskie przenikają w większym lub mniejszym stopniu. Do najstarszych zabytków tego typu należy „Turowska ewangelia“, tłumaczona w XI wieku. Literatura tego okresu ogranicza się do literatury kościelnej, a więc: ewangelij psałtarzy, żywotów świętych, do kronik i opowiadań historycznych. Rozwija się ona w Połocku, Smoleńsku i Turowie (działalność Kiryły Turowskiego w XII wieku 1130 — 1182) i jest całkowicie pod wpływem kultury bizantyńskiej. (fragment)