To chyba prawda, że najciekawsze są dzieje zasiedlania ziem pogranicznych. Obszerna strefa pogranicza polsko-ruskiego przedstawia bogate możliwości badawcze, którym daleko do wyczerpania; przeciwnie, są one dotąd zaledwie napoczęte, mimo istnienia licznej, przeważnie dawnej literatury. Pod wyjątkowo rozciągłym pojęciem pogranicza kryje się obszar o zmiennej przynależności politycznej i zróżnicowanym składzie etnicznym, leżący nad górnym Bugiem, górnym Sanem i górnym Dniestrem. Tędy biegła rubież między Słowiańszczyzną wschodnią i zachodnią; na zachodnim krańcu tej strefy ustaliły się granice Rusi Rurykowiczów z Polską Piastów, chrześcijaństwa wschodniego z zachodnim, tam zetknęły się najodleglejsze peryferie Bizancjum i Rzymu. Na przeciwległym, wschodnim krańcu oparł się zasięg zdobyczy Kazimierza Wielkiego, który podjął walkę o ziemie upadającego państwa halicko-wlodzimierskiego z konkurującymi Litwą i Węgrami. Ta zatem strefa, wyznaczona zachodnim zasięgiem wczesnośredniowiecznego państwa ruskiego i wschodnim zasięgiem późnośredniowiecznego państwa polskiego jest przejściową strefą pograniczną. (Wstęp, fragment)