Teren gminy był zasiedlany w początkach XVI w. wzdłuż osi przepływających rzek: Turośni i Niewodnicy. W wyniku nadań królewskich powstał, połączony rzekami, ciąg majątków ziemskich i dworów, należących do różnych właścicieli. Najstarszą siedzibę dworską założono w 1515 r. w Turośni Kościelnej. Obecnie na terenie gminy są liczne wsie, których mieszkańcy zajmują się rolnictwem, prowadząc indywidualne gospodarstwa rolne. Lasy zasobne w grzyby i jagody oraz łąki, przechodzące w szuwary nad Narwią, są dogodnym miejscem bytowania ponad 150 gatunków ptaków. Przez gminę prowadzą dwa szlaki turystyki pieszej, szlak kajakowy oraz obwodnica turystyczna dla zmotoryzowanych. Walory ekologiczne i krajobrazowe oraz niewielka odległość od Białegostoku, dają duże możliwości rozwoju rekreacji i turystyki. W Turośni Kościelnej znajduje się odrestaurowany po zniszczeniach wojennych późnobarokowy dworek myśliwski z drugiej połowy XVIII w., a w Markowszczyźnie pozostałości parku i folwarku z początku XIX w. Wśród zabytków sakralnych wyróżnia się drewniana cerkiew pw. św. Mikołaja z XVIII w. w Topilcu, z ikonami św. Mikołaja z XIX i XX w., kościół parafialny pw. św. Antoniego w Niewodnicy Kościelnej, kościół parafialny pw. Św. Trójcy w Turośni Kościelnej, a także kaplica greckokatolicka pw. św. Barbary z końca XVIII w. we wsi Baciuty. We wsi Bojary znajduje się zabytkowe cmentarzysko średniowieczne, wiatrak i pomnikowe głazy.