Трэці том «Гісторыі беларускай літаратуры XX стагоддзя» ўключае раздзелы агульнага разгляду літаратурнага працэсу ваеннага часу, першага пасляваеннага дзесяцігоддзя і пазнейшых гадоў дэмакратычнага абнаўлення грамадства да 1965 г., абнаўлення, якое прынята называць «хрушчоўскай адлігай» — паэзіі, прозы, драматургіі, крытыкі і літаратуразнаўства. Асобныя персанальныя раздзелы прысвечаны творчасці пісьменнікаў, якія ў гэты перыяд дасягнулі вялікіх мастацкіх поспехаў і з імё-намі якіх асацыіруецца праблемна-эстэтычны малюнак таго часу. Разглядаецца творчасць Я. Скрыгана, С. Дзяргая, А. Звонака, М. Лужаніна, В. Віткі, М. Танка, С. Грахоўскага, А. Кулакоўскага, А. Куляшова, В. Таўлая, Я. Бры-ля, П. Панчанкі, I. Мележа, I. Шамякіна, В. Быкава, I. Навуменкі. Багатай на факты і падзеі з’яўляецца хроніка літаратурнага жыцця (1941-1965). Разлічаны на шырокае кола чытачоў, студэнтаў, настаўнікаў сярэдніх школ, спецыялістаў у навуковай, педагагічнай і культурнай дзейнасці.