Этнічныя характарыстыкі ВКЛ нашмат часцей выступаюць у працах гісторыка-публіцыстычнага характару чым у навуковай гістарыяграфіі. Гісторыкі стараюцца не звязвацца з гэтай праблемай, напэўна таму, што ўсведамляюць прысутнасць у ѐй палітычна-ідэалагічнага кантэксту і асцерагаюцца ягонага ўплыву на іх навуковыя канструкцыі. Ціск палітычнай ідэалогіі на навуковую гістарыяграфію ВКЛ зазначыўся ўжо з самых яе пачаткаў у ХІХ ст. Падчас русіфік... Więcej »

"Я не вучу вас, я толькі магу натхняць...." 20 студзеня памёр гісторык і адзін з айцоў руху за незалежнасць. Міхась Чарняўскі быў гісторыкам, археолагам, краязнаўцам. Ён быў у тым гурце людзей, якія ў савецкі час у Мінску прынцыпова гаварылі па-беларуску і фармавалі падпольны рух за незалежнасць. Анкалагічная хвароба прыпыніла нястомную працу гісторыка і неўзабаве вярнулася. Ён нарадзіўся 7 сакавіка 1938 года ў вёсцы Круці Мядзельскага ... Więcej »

Сѐлета адзначаюцца 200-я ўгодкі ад часу вайны 1812 году. Перад пачаткам расейскай кампаніі Напалеон сустракаўся з Тадэвушам Касьцюшкам, спадзеючыся залучыць яго ў хаўрусьнікі. Чаму два ваенныя геніі не прыйшлі да паразуменьня? Якія пляны ў Напалеона былі адносна Вялікага Княства? І чаму ўрад ВКЛ не выканаў сваіх абяцаньняў, дадзеных францускаму імпэратару? На гэтыя пытаньні адказвае доктар гістарычных навук Алесь Краўцэвіч. — Алесь, дав... Więcej »

Дапаможнікі і падручнікі па гісторыі Беларусі. Напісанне абагульняючых працаў па гісторыі Беларусі заўсѐды звязвалася з шэрагам цяжкасцяў. У складзе Расейскай імперыі першую нацыянальную версію беларускай гісторыі пад назвай ― Кароткая гісторыя Беларусі ўдалося выдаць у Вільні толькі ў 1910 г. Яе аўтарам быў Вацлаў Ластоўскі. З устанаўленнем савецкай улады выйшаў вельмі сціплы па памерах ― Кароткі нарыс гісторыі Беларусі Усевалада Ігна... Więcej »

У канцы 80-х гг. актывізавалася грамадска-палітычнае жыццѐ на Беларусі, звязанае з дзейнасцю народнікаў, развіццѐм беларускай літаратуры. Гэта абумовіла паскарэнне працэсу фарміравання беларускай нацыі і росту нацыянальнай самасвядомасці, з'яўлення новага пакалення беларускай інтэлігенцыі, якая стала рухаючай сілай беларускага нацыянальнага адраджэння, яго культурна-асветніцкага напрамку. Нацыянальна-вызваленчы рух беларускага народа, я... Więcej »

"Ідэнтычнасць, памяць, спадчына — тры ключавых словы сучаснай свядомасці, тры абліччы новага кантынента Культуры", — так ѐміста ахарактарызаваў сітуацыю ў сучасных сацыягуманітарных ведах знакаміты французскі гісторык, аўтар канцэпцыі "месцаў памяці" П'ер Нара. І, сапраўды, зараз ідэнтычнасць і памяць сталі галоўнымі тэмамі гуманітарнай веды. Гэтыя словы вядуць рэй і ў сучасных дыскусіях пра стан нацыянальнай самасвядомасці беларусаў. М... Więcej »

120 год таму нарадзіўся лідэр беларускага каталіцкага адраджэньня - Адам Станкевіч. Зьявіўся на свет ў вѐсцы Арляняты Ашмянскага павету Віленскай губэрні (цяпер Смаргонскі раѐн, Гарадзенская вобласьць) у сялянскай сям’і беларусаў-католікаў Вінцука і Антаніны Станкевічаў. Пачаў адукацыю ў царкоўна-прыходзкай школе ў в. Баруны, але праз год яго перавялі ў Гальшанскую народную школу. Далей вучыўся ў гарадзкой вучэльні ў Ашмянах. Скончыў Ві... Więcej »

Максім Багдановіч сапраўды незвычайная асоба. Ён геній! Стварыў цудоўныя, прыгожыя, лірычныя вершы, выдаў пры жыцці адзіную кніжачку – зборнік ―Вянок, але ўсю творчасць малодога паэта, якому лѐс адлічыў зусім мала жыццѐвых гадоў, можна змясціць у трох вялікіх тамах! Максім меў талент бліскучага крытыка, пра гэта сведчаць яго артыкулы. Апавяданні Максіма Багдановіча раскрываюць яшчэ адну дыяментную грань яго творчасці. Więcej »

Ці існуе ключ да гісторыі? Не хачу тут гаварыць аб праблеме сэнсу самога паняцьця «сэнс», бо лічу зразумелым, што балыыыня людзей досыць добра ўяўляе, што мае на ўвазе, калі гаворыць пра «сэнс гісторыі» ці пра «сэнс і мэты жыцьця». Улічваючы менавіта такое разуменьне, я на пастаўленае пытаньне адказваю: «Гісторыя сэнсу ня мае». Дзеля абгрунтаваньня гэтае думкі, мушу перш выказацца пра паняцьце «гісторыя», якое людзі разумеюць, калі зада... Więcej »

Ці мае гісторыя які-небудзь сэнс? Навука - гэта ня проста «маса фактаў», а, прынамсі, калекцыя фактаў і, значыць, залежыць ад інтарэсаў калекцыянера-дасьледніка, ад ягонага меркаваньня. У навуцы пункт гледжаньня вучонага дэтэрмінуецца навуковай тэорыяй. Зь бясконцасьці фактаў ды іхных аспэктаў выбіраюцца толькі тыя, што цікавяць дасьледніка, бо яны зьвязаныя з навуковай тэорыяй, якую ѐн больш-менш ясна ўяўляе. Прадстаўнікі адной знанай ... Więcej »