Гэтае даследаванне, якому я даў агульную назву «Хрыстос» (разумеючы гэтае слова не ў адным толькі евангельскім сэнсе, а згодна з яго грэцкім значэннем «прысьвечаны ў таямніцы акультных навук») было задумана мной яшчэ ў адзіноце Аляксееўскага равеліна і ў першыя гады зняволення ў Шлісельбургскім умацаванні, пасля таго як мне дазволілі даваць для чытання кнігі выключнага рэлігійнага зместу. А напісана яно было ў разгар грамадзкай буры, ка... More »

Мяне часта пытаюцца: чаму я даў такой сваёй працы мала прыдатную (згодна з іхным меркаваннем) назву «Хрыстос», калі сам жа я ўсюды давожу, што евангельскі Хрыстос, ператвараўшы ваду ў віно, ажыўляўшы памёршых, ад якіх «ужо смярдзела», і хадзіўшы па вадзе, як па сушы, – з’яўляецца праста, прадуктам уяўлення першых сентыментальных сярэднявечных раманістаў, і што сапраўдным заснавальнікам хрысціянскай рэлігіі быў візантыйскі Вялікі Цар (на... More »

Пры перакладзе на нашу мову помнікаў чужога нам жыцця галоўная цяжкасць заключаецца ў тым, каб знайсьці такія словы, якія выклікалі б у чытача такія ж самыя ўяўленні, якія былі ў аўтара, некалі пісаўшага іх, а гэта часам вельмі цяжка. Возьмем напрыклад слова “лес” на розных мовах. У якута гэтае слова выклікае ўяўленне пра скапленне ў нейкай мясцовасьці вялікай колькасьці хвойных дрэваў, у ягіпцяніна і аравійца – пра скапленне пальмаў, у... More »

Частка III. Чароўная казка пра старажытную класічную Элладу Адной із самых вялікіх перашкод пры дасьледаванні старажытнага жыцця, патрабуючага для свайго тлумачэння папярэдніх ведаў у галіне амаль усіх сучасных навук, з’яўляюцца недасканаласьці нашай сярэдняй адукацыі, пры якой розным навукам не выдаткуецца адпаведнага часу, і яшчэ ад таго, што ў галовах большасьці так званых агульна адукаваных людзей нават і вывучаўшыяся пад час юнацст... More »

Дзякуючы таму, што ўсе сем тамоў маёй кнігі не маглі быць нарукаванымі адразу, а толькі па адным томе у год, мне няпазбежна давялося пры іхным выданні кіравацца не толькі першапачатковым планам, але і перамяняць яго ў дэталях, прыслухоўваючыся да думак чытачоў і нярэдка да іхных парад. Так, у трэццяй кнізе мне давялося дадаць грунтоўную лінгвістычную інтэрмедыю дзякуючы таму, што некаторыя мае карэспандэнты прасілі патлумачыць філалагіч... More »

Чалавечая культура, ніколі не перапынялася і не ўзнікала, як птушка Фенікс са свайго попелу праз некалькі стагоддзяў. Толькі яе гегемонія пераемна пераходзіла із адной краіны ў іншую дзякуючы таму, што поспехі тэхнікі рабілі глебу апошняй прыдатнай для земляробчай апрацоўкі, стваралі там шляхі зносін, больш зручнейшыя для пашырэння здабываемых із зямлі і вады прадуктаў, чым у ранейшай краіне, і выпрацоўвалі спосабы для іх тэхнічнай апра... More »

Маім заданнем было пагадненне гістарычнай навукі, узятай ва ўсёй яе агульнасьці, з навукамі прыродазнаўчымі, далёка апярэдзіўшымі яе ў наш час, і евангельскі Хрыстос набывае ў мяне не вялікую ролю, як самотная чалавечая фігура сярод вялікай выявы прыроды. Але я пачаў сваё выкладанне з яго, каб зацікавіць сваім прадметам па магчымасьці больш шырокае кола чытачоў. More »

Ў кожным навуковым даследаванні існуе патрэба адрозніваць асноўнае ад другараднага. У гэтай кнізе асноўным з'яўляюцца астранамічныя вылічэнні часу стварэння Апакаліпсіса. Новы метад вызначэння часу, прыкладзены да старой кнігі, прывёў, як гэта часта бывала ў навуцы, да нечаканага адкрыцця. І год, і дзень, і сама гадзіна назірання Яна выявіліся вызначанымі з астранамічнай дакладнасьцю. More »

У разумовым жыцці буддыстаў, брaмінаў і нават іслaмітаў не было Лінееў, склаўшых шляхам глыбокага ўсебаковага вывучэння разнастайных мaтэрыялаў прыродную класіфікацыю жівёл, падмурак навуковай заалогіі; у іх не было Дэкaндолей, зрабіўшых тое ж самае для свету расьлін, паклаўшага пачатак навуковай батaнікі і яе дaльнейшай распрацоўкі; не было Дaрвінаў, даўшых нa падмурку гэтых натуральных класіфікацый эвалюцыяністычную тэорыю ўзнікнення ... More »

Даследнік усё адно што паляўнічы. Ён ідзе праз невядомы лес, прызначыўшы сабе агледзець адну яго частку, але раптам заўважае напалову занесеныя снегам сляды буйнога невядомага звера, цалкам іншай пароды, чым чакаў. Што яму рабіць? Ахвяраваць зверам, дзеля захавання свайго папярэдняга плана ці, пакінуўшы план, ісьці па выявіўшамуся сляду? Вядома, ён не быў бы годным назвы даследніка ці следчага, калі б не ахвяраваў папярэднім планам дзел... More »