W minioną rok temu setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości Instytut Pamięci Narodowej poprzez liczne publikacje, wystawy, działania edukacyjne czy upamiętnienia przypominał o heroicznym wysiłku wielu pokoleń Polaków, którzy w noc rozbiorów, w czasie I wojny światowej i okresie późniejszym nie ustawali w wysiłkach na rzecz odzyskania i odbudowy własnego wolnego państwa. Powrót na mapę Europy niepodległej Rzeczypospolitej, którego symboliczną datą jest 11 listopada 1918 roku, nie był - jak wiadomo - wydarzeniem jednorazowym. Zbieranie ziem polskich, kreślenie granic odrodzonego państwa, wzmacnianie gmachu Rzeczypospolitej było skomplikowanym procesem, znaczonym dalszą walką zbrojną i dyplomatyczną Polaków. Nie inaczej było w przypadku Sejn, których los w listopadzie 1918 roku nie był jeszcze rozstrzygnięty, a których włączenie w granice II Rzeczypospolitej nastąpiło w wyniku zwycięskiego, lecz nieco dziś już zapomnianego powstania. Piotr Kardela, Słowo wstępne, fragment)