Радзімыя вытокі Туронкаў — блакітнавокая азёрная Дзісеншчына. Там, на Мёршчыне і Браслаўшчыне, ёсць вёскі Пестуны і Дзянісы — дзедаўшчына і прадзедаўшчына Юркі Туронка. Адтуль паходзілі бацька Браніслаў, дзед Сцяпан — беззямельныя сяляне. Продкі па кудзелі, Марылі Рэшацянкі (1905-1983) — з лясной Беласточчыны, дзе ў вёсцы Рушчаны каля Харошчы апроч яе нарадзіліся яшчэ дзве сястры і тры браты.

Сам Юрка гадаваўся ў мястэчку Дукшты колішняга Свянцянскага павета, дзе асталявалася сям'я маладажонаў. У Дукштах нарадзіліся і малодшыя Туронкі: Андрэй і Міхась. Зрэшты, калі быць дакладным, усіх трох сыноў Марыля нараджала ў віленскай клініцы, куды ўладкаваць яе мужу-лекару не складала праблем. Аднак лічыцца, што нарадзіліся яны ў Дукштах, дзе ў тамтэйшым касцёле ўсе трое і ахрышчаныя.

Вільня ж прыйшла ў лёс Юрыя ў ваеннае ліхалецце, калі ў 1942 годзе, закончыўшы Дукштанскую пачатковую школу, увосень сіратою давялося ўладкоўвацца ў летувіскую Віленскую гімназію № 1. Дырэктар, колішні знаёмец бацькі, вызваліў Юрыя ад платы за навучанне. Потым была вучоба ў паваенных Беластоцкім і Ольштынскім ліцэях, у Шчэцінскай гандлёвай акадэміі і Варшаўскай галоўнай школе планавання і статыстыкі. Заканчваў яе ў 1952 г., працуючы ўжо ў сталіцы Польшчы ў ЦІЭХу — Цэнтралі па імпарце і экспарце хімікатаў. На пачатку 1956 г. перавёўся ў Польскую знешнегандлёвую палату, якая праз год распачала выданне перыёдыка «Замежныя рынкі» («Rynki Zagraniczne»). Там і адпрацаваў каля 40 гадоў: выйшаўшы на пенсію ў 1994 г., не кідаў супрацоўніцтва з «Замежнымі рынкамі», гэтаксама як і з Інстытутам славістыкі Польскай Акадэміі Навук.

Шлях Туронка-хіміка, эксперта па хімічных таварах, таксама не зусім быў ягоным (як дэлегат ад Польшчы ў 1964–1986 гадах Юрка Туронак удзельнічаў у працы Камітэта хімічнай прамысловасці Еўрапейскай эканамічнай камісіі ў Жэневе). Спадар Юры невясёла прызнаецца: «...гэта было не тое, чаго хацелася: у першым выпадку — механічная чыноўніцкая праца і ў другім — казкі пра сталінскія планы пераўтварэння прыроды... Мяне вабіла сур’ёзная даследчыцкая праца».

Пэўным адхланнем была грамадская чыннасць. Калі ў сярэдзіне 1950-х у СССР і яе саталітарным суседстве пацягнула паслясталінскай «адлігай», на беларускіх землях Польшчы, у Беластоку, узнікла Беларускае грамадска-культурнае таварыства. «І я звязаўся з гэтымі хлопцамі. 13 мая 1956 года быў заснаваны Варшаўскі аддзел БГКТ, і я адразу ўвайшоў у склад яго праўлення, а ў кастрычніку стаў старшынёю аддзела і быў ім аж да 1966 года».

Трэцяя квадра стагоддзя, ахвяраваная ў жыцці Юрыя Туронка на навукова-архіўную працу дзеля вывучэння гісторыі Беларусі, сталася для яго найбольш плённай. А хацелася б яшчэ гэтак працаваць і надалей! Кожная запаволенасць-замаруджанасць бачыцца недаравальна растрачаным імгненнем адзінададзенага Богам жыцця. Але, як ён сам прызнаецца ў адным з лістоў, на варштаце новыя тэмы — «пабачым, што атрымаецца...».

Памёр Юры Туронак 2 студзеня 2019 г. у Варшаве

Туронак Юры :: Выданьні

ARCHE

аналітыка • крытыка • эсэістыка • гісторыя • літаратура • палеміка • рэцэнзіі

02(03)1999

* Miensk siannia * Абвестkі. 1941–1944 * Адамчык Вячаслаў, Леанарда * Булгакаў Валерка, Правільны выбар * Голдгаген Дэніэл, Добраахвотныя памочнікі Гітлера. Звычайныя немцы й Галаkост * Екадумов Андрей, Великая отечественная: миф плюс история * ІСАЕНКА Уладзімір, Жыцьцё з галавою ў пятлі * Кадарэ Ісмаіл, Плач па Косаве * КІНАН ЭДВАРД Л., Расейсkія прэтэнзіі на рускую спадчыну * Л.Крывічанін (... Болей »

Наша Вера

02(05)1998

* Апячонак Францішак, Застаўся толькі букет ружаў... * Багдановіч Ірына, "Вы мне ідэёвы сваяк..." * Бічэль Данута, Вершы * Габрусь Тамара, Святыня незвычайнага лёсу * Грыцкевіч Анатоль, Удзел у Адраджэнні * Дыдзік Уладзімір, Вайна супраць народа і касцёла * Жарнасек Ірына, "Не пакіну вас сіротамі..." * Задарожная Ірэна, Любіў безнасць і пакору * Ляхоўскі Уладзімір, Рупіўся дзеля Бога і людзей ... Болей »

Беларускі Гістарычны Агляд

навуковы часопіс

Том 2 Сшытак 2

* Аляксандр Лабаноў. Сыстэмны падыход як мэтадалёгiя гiсторыi * Юры Туронак. Фармаваньне сеткi рыма-каталiцкiх парафiяў у Беларусi (1387-1781 г.) * Рышард Радзiк. Прычыны слабасьцi нацыятворчага працэсу буларусаў у XIX-XX ст. * Гарыэт Гiлiям. Дыялектыка рэалiзму й iдэалiзму ў сучаснай гiстарыяграфiчнай тэорыi * Томас Нiпэрдэй. Актуальнасць Сярэднявечча. Аб гiстарычных асновах сучаснага * Васiль Варонiн. Два лiсты пра бiтву пад Кл... Болей »

pdf

Спадчына

часопіс Беларускага фонду культуры і Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь

2/1992

Мой шчаслівы дзень. Чаму я адчуваю сябе беларусам! Памятаю Беларускую Народную Рэспубліку, пры мне ўсё гэта рабілася. Памятаю, як мой стрыечны брат, настаўнік, скончыўшы вучобу і прыехаўшы ў 1920 г. дадому, ганарыўся: «Я жыву ў Менску!». Падзеі, якія ў той час адбыліся, дапамаглі сфармаваць беларускую свядомасць цэламу пакаленню, бо тады, у дваццатым годзе, мы ўжо вызваліліся з-пад царскага прыгнёту і яшчэ не былі пад Польшчай. Пакуль і... Болей »

Браслаўскія чытанні

Матэрыялы ІІ-ой навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 925-годдзю Браслава (1065-1990) 16-17 лютага 1991 г.

1991

Рэзалюцыя навукова-краязнаўчай канферэнцыі «Браслаўскія чытанні — 1991», прысвечанай 925 годдзю Браслава # Аўчыннікава Р. I., Субстратная гідранамія Браслаўшчыны фінаўгорскага паходжання # Бектинеев Ш. И., Метрология Масковического городища (ІХ-ХІV вв.) # Вакар Л. У., Узоры мастацтва прымітыву ў творчасці разьбяроў Браслаўшчыны # Геллерт Я., Лекар Станіслаў Нарбут і гісторыя Браслава # Гурин М. Ф., Технология изготовления кузнечных изде... Болей »

Першая Папярэдняя [2-2] Наступная Апошняя