Sokrat Janowicz (Сакрат Яновіч) (pseudonimy – Alaksandr Antaszewicz, Adol Kastryca, Kolka Spluch, K. Jankouski, Kastuś Jankouski, kryptonimy – S.J., sj), urodził się 04.09.1936 roku w Krynkach w województwie białostockim. Polski i białoruski prozaik, dramaturg, publicysta, działacz społeczny. Członek honorowy Międzynarodowej Akademii Nauk Eurazji i Międzynarodowej Asocjacji Białorusistów.

Jego ojciec był szewcem i rolnikiem na trzyhektarowym gospodarstwie. Pierwsze próby literackie Sokrata Janowicza, to były wiersze pisane w szkole po polsku i po rosyjsku. W 1950 roku wyruszył z Krynek do „wielkiego miasta Białegostoku”, gdzie ukończył technikum elektryczne(1955), potem zaocznie filologię białoruską w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie (1962). Był dziennikarzem w tygodniku „Niwa”, kierował ternowym oddziałem BTSK. W 1973 roku zocznie ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Z powodu protestów przeciw biurokratyzacji władz, utracił pracę i mógł zatrudniać się tylko jako robotnik: był magazynierem, instruktorem bhp, co… wzbogaciło jego doświadczenie życiowe.

W ostatnim okresie coraz więcej zajmuje się działalnością polityczną, wlczy o równe prawa Białorusinów z Polakami na Białostocczyźnie. Jest jednym z założycieli Białoruskiego Niezależnego Wydawnictwa (1991-87), przewodniczącym Białoruskiego Związku Demokratycznego (od 1990). Mieszka w Krynkach. Jego dom (Wlla Sokrates) stał się białoruskim ośrodkiem kulturalnym. Tu mieści się redakcja miesięcznika „Czasopis”. Tu przygotowywane są „Białoruskie Trialogi”, których plon publikuje „Annus Albaruthenicus”- „Hod Biełaruski”.

Jako prozaik Sokrat Janowicz debiutował w 1956 roku na łamach „Niwy” - tygodnika białoruskiego w Polsce. Wydał zbiorek miniatur literackich „Zahony” (Białystok 1969), szkic powieściowy „Siarebrany jazdok” (Mińsk 1978), książki: „Dumki pra autanomiju” (Białystok 1981), „Prawasłaunaja carkwa u biełaruskim krai i biełaruskaja mowa u im” (Nowy Jork 1984), „Samasiej” (Mińsk 1992). „Douhaja śmierć Krynak” (Białystok, Bielsk Podlaski1993), „Listouje-listowie” (Białystok 1995), „Ściana” (Mińsk 1997) i inne.

Jego proza ma tłumaczenia na język polski: „Wielkie miasto Białystok” (Warszawa1973), „Zapomnienia” (Wrocław 1978), „Ściana” (Olsztyn 1979), „Samosiej” (Warszawa1981), „Krótkie dni” (Warszawa 1981), „Srebrny jeździec” (Warszawa 1984), „Trzecia pora” (Białystok 1985) oraz esej „Białoruś, Białoruś” (Warszawa 1987, Białystok 1993), który wywołał rozległą polemikę, zwrócił uwagę na problemyBiałorusinów w Polsce.

Proza Janowicza ma charakter filozoficzny, wyróżnia się głębokim psychologizmem. Janowicz jako jeden z pierwszych ukazał oderwanie władzy od problemów społeczeństwa („Ściana”), duchową tragedię wczorajszego mieszkańca wsi w mieście („Samosiej”), w związku z czym miał problemy z wydawaniem swojej twórczości- zarówno na Białostocczyźnie, jak i BSRR.

Janowicz napisał kilka utworów dramatycznych, które ukazały się w samodzielnych wydaniach: „Zbornik scenicznych tworau”, „Nie paszancawała”. Przetłumaczył na język polski „Witraże” Janki Bryla, sztukę J. Szabana „Szramy” (dla Teatru im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku). Jest autorem prac krytycznoliterackich i artykułów o twórczości białoruskich pisarzy w Polsce, skupionych w Stowarzyszeniu Literackim „Bieławieża”, eseju o związkach polsko-białoruskich.

Miniatury-impresje Janowicza wyszły w Londynie w tłumaczeniu na język angielski przez Sz.Aniker, w Wenecji po angielsku i włosku. Jak mówi sam pisarz, rękopisy jego utworów znajdują się w Białoruskiej Bibliotece Narodowej, w Białoruskim Muzeum Literatury i Sztuki, w Bibliotece im. Franciszka Skaryny w Londynie, w „Ossolineum” we Wrocławiu, w Muzeum Okręgowym w Białymstoku i innych.

Sokrat Janowicz został odznaczony krzyżem oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i wieloma prestiżowymi nagrodami literackimi.

(Баляслаў Харкевіч)

Zmarł Sokrat Janowicz 17 lutego 2013 roku.

Яновіч Сакрат :: Publikacje

mp3

Мініяцюры

Яновіч Сакрат

Miniatury są jednym ze znaków rozpoznawczych twórczości Sokrata Janowicza. Te krótkie teksty, choć napisane zostały prozą, ze względu na swój liryzm, emocjonalność i niezwykłą językową harmonię oscylują na granicy poezji. W skondensowanej formie pisarz opowiada o odchodzącym świecie białoruskich wsi, o duchowej ojczyźnie, utracie i obowiązku pamiętania, posługując się mową, którą nazywa swoją religią. Tym samym zaklina je, niczym w krop... Więcej »»

pdf

Utwory wybrane

Janowicz Sokrat

Ci, którzy znają książkę prof. Marii Janion „Ta niesamowita słowiańszczyzna”, mają prawo skupić swoją uwagę na oznaczniku charakteryzującym w sposób raczej nieoczekiwany tę bliską naszemu sercu rzeczownikową sprawę. Zachowując w pamięci ów magiczny krąg plemienno-geograficzny, w którym obracamy się od wieków i wedle którego pomaszerujemy w naszą przyszłość, pozwolę sobie wystąpić z tezą, iż niepokojący nieco przymiotnik, o jakim mowa, n... Więcej »

pdf

Хатняе стагоддзе

Яновіч Сакрат

„Chatniaje stahodździe (Stulecie domowe) to książka – rozmyślanie, książka –kronika. Sokrat Janowicz, jak sam mówi, pisząc coś, nawraca, szlifuje każde słowo, każde zdanie tak, żeby nawet najkrótsza wypowiedź dawała pełny zespół obrazów, uczuć, poglądów. Nie marnuje słów, nie tworzy z nich długich opisów jakichś zjawisk. Stara się jednym- dwoma słowami trafnie dobranymi i doszlifowanymi przedstawić w pełni to, co siedzi w głowie, co gn... Więcej »»

pdf

mobi

fb2

epub

Пад знакамі Арла й Пагоні

Яновіч Сакрат

Sokrat Janowicz w książce „Pod znakami Orła i Pogoni” występuje jako naukowiec, badacz. Na początku autor podkreśla, że formowanie kultury białoruskiej rozpoczęło się w dawnych wiekach – w czasie istnienia Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz, później, Rzeczpospolitej. Twierdzenie, że naród białoruski jest młodszym bratem w „słowiańskiej wspólnocie”, powinno, zdaniem autora, budzić sprzeciw. Podczas formowania się etnosu i kultury białor... Więcej »»

pdf

Не жаль пражытага

Яновіч Сакрат

O minionych latach, o przeszłości i obecnym stosunku do swego życia opowiada Sokrat Janowicz w książce „Nie żal prażytaha”. Czasami łatwiej i prościej otworzyć duszę przed obcym, niż powiedzieć o drobnym zdarzeniu swoim bliskim. Sokrat Janowicz miał bardzo rzadką odwagę, opowiedzieć o swoim życiu całemu światu, o 50 latach twórczości, rok za rokiem, fakt za faktem. I choć nie wszystkie jego uczynki godne są chwały, to jednak nie ma do s... Więcej »»

Z Księgi Podlasia

Białoruska mniejszość narodowa w Polsce

Janowicz Sokrat

Miał ten sokratesowy esej trafić do garnca z innymi esejami, tworząc zbiór porządkowany tytułem „Etos i etnos..." wydany w 2001 r. przez Oficynę Wydawniczą „Stopka". Ale nie dał się wcisnąć między inne. Mało, zapoczątkował nową serię stępkowych książek zatytułowaną „Zaczepki", która, jeśli dobrze pójdzie, może liczyć na kilkanaście tomów, ściślej tomików o nietypowym formacie. Nietypowy też będzie sposób doboru i ujmowania tematów. Na b... Więcej »

Ojczystość

Białoruskie ślady i znaki

Janowicz Sokrat

Sokrat Janowicz (1936) urodził się w Krynkach k. Białegostoku. Polonista (Uniwersytet Warszawski 1973). prozaik, poeta, tłumacz, reporter. Debiutował w 1956 r. na łamach białoruskiego tygodnika „Niwa", w którym przepracował kilkanaście lat jako dziennikarz. Pisze w dwóch językach i żyje w dwóch kulturach: polskiej i białoruskiej. Jest autorem ponad 20 książek, wśród których znajdują się zbiory opowiadań (Wielkie miasto Białystok, 1973),... Więcej »

Дзённікі

(1995 – 2000)

Яновіч Сакрат

Wielu pisze dzienniki. Każdy chociaż raz w życiu postanawia zapisać na papierze myśli, które błąkają się w głowie, swoje przeżycia i przemyślenia. Szczególnie podzielić się z kartką papieru swoimi sekretami lubią dziewczynki. Ta młodzieńcza zabawa kończy się zazwyczaj razem z dzieciństwem i młodością. Dzienniki Sokrata Janowicza są kroniką wydarzeń, kroniką życia przesianą przez światopogląd autora. Obserwacje, rozmyślania, porównania... Więcej »»

pdf

Запісы веку

Яновіч Сакрат

Як толькі перастаў я поўзаць малечаю па хаце i пачаў хадзіць, памятаю акно. Яно вабіла мяне святлом i таемнымі гукамі. Даставаўся я да яго з бядою, але неадступна. Ужо прадчуваў i нават разумеў, што свет не канчаецца ў сенях, i аднекуль заходзяць да нас людзі, цёткі з дарункамі цукеркаў. Мне вельмі хацелася ўбачыць — менавіта — адкуль яны i як; a яшчэ, якія ў ix хаты, бо чуў, што таксама маюць свае... Акно снілася. Тады я вылятаў цераз ... Więcej »

Дзённікі

(1987-1995)

Яновіч Сакрат

Як празаік С. Яновіч дэбютаваў у 1956 г. на старонках беларускага штотыднёвіка „Ніва”. Аўтар зборніка апавяданняўі мініяцюр „Загоны” (Беласток, 1969), аповесціпра К. Каліноўскага „Сярэбраны яздок” (Мн., 1978), кніг „Думкі пра аўтаномію” (Беласток, 1981), „Праваслаўная царква ў Беластоцкім краі і беларуская мова ў ім” (Нью-Йорк, 1984), „Самасей” (Мн., 1992), „Доўгая сьмерць Крынак” (Беласток; Бельск, 1993), „Лістоўе — лістове” (Беласток,... Więcej »

Pierwsza Poprzednia [1-6] Następna Ostatnia