Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich

W Polsce komunistycznej nie były możliwe całościowe badania represji sowieckich wobec Polaków i obywateli polskich innych narodowości. Ze względu na brak dostępu do podstawowej dokumentacji niewiele też mogła zrobić — mimo poważnych wysiłków — polska emigracja polityczna. Rozwój badań nastąpił dopiero w latach dziewięćdziesiątych, gdy realny okazał się dostęp do archiwów posowieckich. Wcześniejsze publikacje historyków (głównie emigracyjnych) z konieczności opierały się na stosunkowo skromnej podstawie źródłowej — orientacyjnych obliczeniach przedstawicielstw polskich w ZSRR w latach 1941-43 oraz relacjach i wspomnieniach represjonowanych (przetrzymywanych w obozach specjalnych i obozach pracy, aresztowanych, deportowanych). Niektórzy historycy polscy nadal powtarzają za historiografią emigracyjną szacunki, określające liczbę obywateli polskich represjonowanych w ZSRR i pod okupacją sowiecką po 1939 roku na 1,5-2 min osób. W porównaniu z tymi liczbami dane oparte na aktualnej wiedzy okazują się znacznie niższe. Niniejszy raport, uaktualniony w stosunku do pierwszego wydania, które ukazało się w kwietniu 2000 roku pod patronatem Ministerstwa Sprawiedliwości RP, jest próbą zsumowania zweryfikowanych danych o stratach polskich na Wschodzie. Obrazuje on obecny stan wiedzy na temat represji sowieckich.