Wzory przemian ekonomicznych

Przeszłe doświadczenia wskazują, że nawet wtedy, gdy celem pierwszorzędnym jest stworzenie gospodarki rynkowej, państwo przez wiele jeszcze lat musi odgrywać znaczącą rolę. Rozbudzona po upadku gospodarki nakazowej euforia niektórych zwolenników wolnego rynku i deregulacji może dać początek przesadnej wierze w siłę mechanizmów rynkowych. Zawsze wystąpią pewne obszary, na których rynek nie będzie dobrze funkcjonował i które będą wymagać określonego zakresu interwencji. Na przykład niepowodzenie scentralizowanego, biurokratycznego planowania w warunkach dawnego ustroju nie powinno stać się usprawiedliwieniem dla całkowitego pominięcia pewnego typu elastycznego, indykatywnego planowania w nowym systemie. Bardzo zacofana gospodarka tych krajów wymaga właściwych form kierowania, popierania i interwencji ze strony państwa. Do pewnego stopnia może je zastąpić system bankowy, szczególnie jeżeli uda się na wielką skalę udostępnić zagraniczny kapitał i metody zarządzania, ale także i ten system trzeba będzie przez pewien okres ostrożnie hołubić. Rozwój rynku kapitałowego i stworzenie nieodłącznych instytucji, w tym potencjalnych akcjonariuszy, giełdy i agend bankowych, skupujących papiery wartościowe, jest również procesem długotrwałym.