Дзённікі і нататкі рэпрэсаванай за ўдзел у паўстанні 1863 года землеўласніцы, мастачкі і скульптаркі з Пінскага павета Гэлены Скірмунт. Развагі пра месца мастака ў жыцці і творчасці, рэформу 1861 года, замалёўкі Расіі пад час пераеБеларуска Гэлена Скірмунт вучылася мастацтву ў лепшых мастакоў Еўропы сярэдзіны ХIX стагоддзя. Яна дасягнула дасканаласці ў жывапісе і скульптуры. Безумоўна яна была б зоркай нумар адзін у нашым выяўленчым мастацтве. Але лёс распарадзіўся інакш. Яна прыняла ўдзел у паўстанні 1863 года. Быў арышт і высылка ў Тамбоў. Гэта жанчына – адзіная, хто пакінуў дзённікавыя запісы і падарожныя нататкі, якія малююць паводзіны расійскіх улад на тагачаснай Беларусі, дзікую, нямытую Расію.