Praca niniejsza jest nieco zmienioną wersją mojej rozprawy doktorskiej poświęсonej dziejom Czechów, osiadłych na ziemiach polskich od XVIII do XX wieku, obronionej w 1991 r. w Polskiej Akademii Nauk, Instytut Historii w Warszawie pod kierownictwem prof. Janusza Zamowskiego. Wydarzenia ostatnich lat kilkunastu świadczą wymownie, iż ożyły i zaostrzyły się stare problemy narodowe i konflikty narodowościowe, pojawiło się też szereg nowych problemów. Dotyczy to w szczególności obszaru byłego Związku Radzieckiego, w którym dawne przewodnie siły ideologiczne przed laty ogłosiły wygaśnięcie problemów narodowościowych, a które odżyły ze wzmożoną silą w państwach postradzieckich, przeradzając się nawet w krwawe konflikty i wojny domowe. (Słowo wstępne, fragment)