Kolejna – czwarta – publikacja z serii Archiwalia a badania regionalne poświęcona jest powstaniu styczniowemu 1863 r. na północnym wschodzie Polski. Zamieszczone artykuły, oparte na wnikliwych kwerendach archiwalnych, omawiają nie tylko sam przebieg walk, udział poszczególnych oddziałów, osób i grup społecznych, ale także działania poprzedzające ten zryw narodowowyzwoleńczy (np. manifestacje polityczno-religijne) oraz represje popowstaniowe. Duży walor poznawczy mają charakterystyki sylwetek powstańców (m.in. Józefa K. Ramotowskiego, ks. Stanisława Brzózki, Adolfa Białokoza), którzy odegrali na Mazowszu i Podlasiu znaczącą rolę w tej ważnej dla polskiego ruchu wyzwoleńczego wojnie partyzanckiej. Całość zamyka tekst o miejscach pamięci poświęconych powstaniu styczniowemu w województwie podlaskim.