Prawie do końca XX w Wasilków pozostawał poza zainteresowaniem historyków Jego przeszłości poświęcono tylko krótkie artykuły słownikowe i encyklopedyczne (najcenniejsze ukazały się w następujących wydawnictwach: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. 13, Warszawa 1893; Miasta polskie w Tysiącleciu, pod red. S. Pazyry, t. 1, Wrocław 1965). A przecież jest to miasto o długiej jak na tę część Polski tradycji, o ciekawej historii, z którym związane były wybitne postacie, miasto leżące na szlakach podróży ważnych osobistości, także cudzoziemców, powstałe jako wynik realizacji idei renesansu. Przełom XX i XXI wieku okazał się początkiem intensywnych badań nad przeszłością Wasilkowa. Był to rezultat zabiegów burmistrzów - Józefa Bychowskiego, a zwłaszcza Antoniego Pełkowskiego. W ciągu ponad dwudziestu lat sprawowania funkcji udało mu się kilkakrotnie zainspirować doświadczonych badaczy z Instytutu Historii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku (od 1997 r. Uniwersytetu w Białymstoku) do podjęcia prac badawczych. Dr Włodzimierz Jarmolik, prof. Józef Maroszek i prof. Cezary Kuklo zaprosili z kolei do współpracy innych badaczy, a także studentów W rezultacie ukazało się kilka książek, liczne artykuły, powstały prace magisterskie, wygłoszono wiele referatów podczas konferencji naukowych. (fragment)