Mikołaja Hussowskiego „Pieśń o żubrze”

Przez kilka dziesięcioleci w zbiorach Polskiego Towarzystwa Leśnego przelegiwał tekst powstałego w języku łacińskim w latach 1521-1522 dzieła poetyckiego Mikołaja z Hussowa, w późniejszym tłumaczeniu Jana Kasprowicza „Pieśń o żubrze” („De bisonte carmen”). Jak wiele innych inicjatyw, tak i inicjatywa wydania drukiem tego nieznanego szerszemu ogółowi poematu należy do profesora Franciszka Krzysika, wieloletniego, zmarłego w 1980 r. nieodżałowanej pamięci Prezesa wymienionego Towarzystwa, który z właściwą ludziom niepospolitym intuicją dostrzegł w tym XVI-wiecznym utworze wartości nabierające współcześnie coraz większego znaczenia. A więc barwny opis samego żubra i jego obyczajów w czasach, gdy ten uratowany przez polskich przyrodników w 400 lat później od zagłady i objęty ochroną gatunek, wiódł życie zwierzęcia istotnie dzikiego w równie dzikich „północnych” puszczach Królestwa Polskiego i Litwy. A więc opis samych puszcz, a w domyśle wiemy, że także Puszczę Białowieską mógł mieć poeta na myśli, opis królewskich nakazów ochronnych stojących na straży tego łowiska. A więc opis polowań na żubry będących szkołą odwagi i charakterów ówczesnej młodzieży, która w ten sposób przysposobiła się do zmagań czekających na polach bitewnych... (Przedmowa, fragment)