Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce

Co pozostało na naszej ziemi z dawnej kultury Żydów polskich? Rozwijała się ona tutaj i rozkwitała od tysiąca lat, skromna i raczej uboga w wyrazie materialnym, zaskakująco bujna i piękna w sferze wartości duchowych. Po nagłej zagładzie milionów polskich Żydów kultura ta stała się właściwie kategorię niemal archeologiczną, którą odtwarzać trzeba tak pieczołowicie, jak dawno zamarłe kultury Sumerów, Majów, Azteków. Pracuję od prawie czterdziestu lat na pewnym odcinku tego odtwarzania, ale nie w dziedzinie inwentaryzacji zabytków, lecz rejestracji faktów utrwalonych w ludzkiej pamięci oraz oceny, jakie było wzajemne oddziaływanie i przenikanie dwu kultur - polskiej ludowej i żydowskiej ludowej — w symbiotycznym wzbogacaniu. Niemiecka ludobójcza i kulturobójcza machina zagłady niszczyła nie tylko naród żydowski, nie tylko jego żywą substancję. (Słowo od Autora, fragment)