Mimo obszernej literatury naukowej, setek tomów pamiętników i wspomnień uczestników II wojny światowej, więźniów obozów koncentracyjnych, zestańców deportowanych przez władze Związku Sowieckiego z Kresów Rzeczypospolitej w głąb nieludzkiej ziemi, a także mimo wielu ważnych dla naszej pamięci historycznej dzieł literackich, jest w dramatycznej historii Polski XX wieku temat, któremu poświęcono dotychczas nieproporcjonalnie mato uwagi. Tematem tym są powołane pod koniec 1941 roku przez dowództwo Wojska Polskiego w Związku Sowieckim Wojskowe Szkoły Junaków (i Junaczek, później Młodszych Ochotniczek), które rozpoczęły tam swoją działalność i rozwinęły się w pełni podczas wojny na Środkowym Wschodzie. Ów brak jest tym bardziej dotkliwy, że szkoły te, powołane do życia w ramach odrodzonej Armii Polskiej i korzystające z jej optymalnej w owym czasie opieki, nie tylko ocaliły od śmierci tysiące polskiej młodzieży, lecz były także unikalną formą obywatelskiego wychowania i przygotowania tej młodzieży do pełnienia żołnierskich obowiązków oraz do samodzielnego życia po zakończeniu działań wojennych. (Wstęp, fragment)