Zamiarem mniejszego opracowania było przedstawienie ważniejszych czynników: duchowych i materialnych, wewnętrznych i zewnętrznych, jakie kształtowały stosunki pomiędzy Polską a Litwą w biegu dziejów. Niektóre z nich umiejscowione są daleko poza zasięgiem Europy środkowo-wschodniej; napomknięto o nich pobieżnie. Gdy idzie o otoczenie bliższe, to zainteresowania zwróciły się ku oddziaływaniu obszarów: Niemiec, Rosji, Nadbałtyki. Rozplanowanie tematu miało u podstawy domniemanie, że czytelnik zna lepiej wewnętrzne dzieje Polski, niż Litwy. To też rozwój stosunków tych dwu państw i narodów omówiony został na tle dokładniejszego wizerunku Litwy, jako podmiotu historycznego. Odpowiedniego obrazu od strony Polski nie nakreślono. (Zamiast wstępu, fragment)