Dialekt północnokresowy od wielu lat znajduje się w kręgu zainteresowań językoznawców. „Mimo że problematykę kresową podejmuje się raz po raz w różnych ośrodkach naukowych, daleko jeszcze do całościowego obrazu dialektu, jak również uchwycenia jego geograficznych zróżnicowań. Wiele postulatów formułowanych w ciągu ostatnich dziesięcioleci czeka nadal na realizację”. Stosunkowo najlepiej poznany został wiek XVIII oraz język pisarzy romantycznych: Chodźki, Mickiewicza, filomatów i filaretów, Syrokomli, Słowackiego. Wieki wcześniejsze przez wiele lat były w tych badaniach, mimo licznych postulatów, pomijane. Uzupełnienia wspomnianej luki i odtworzenia historii języka polskiego na kresach północno-wschodnich poprzez zbadanie wcześniejszych, ciągłych tekstów polskich z tego terenu podjęła się Z. Kurzowa. W znakomitym studium, opierającym się na materiale m.in. aktów cechów wileńskich, badaczka daje obraz polszczyzny wileńskiej od XVI do XX wieku (KurzWil). (Wstęp, fragment)