Doświadczenia graniczne

Polacy i Niemcy — mimo tragicznej przeszłości — zdołali dokonać wielkiego przełomu psychologicznego i moralnego — zaczynają żyć we wzajemnym zrozumieniu i pojednaniu. Tego doświadczenia nie powinniśmy zachowywać jedynie dla siebie. Ma ono wyjątkową wartość, niestety również z tego względu, iż z podobnymi wyzwaniami konfrontowane są narody „tu i teraz” — żyjące na naszym kontynencie i niedaleko nas. Niemcy mają szczególny powód do refleksji nad doświadczeniami wynikającymi z życia w ustrojach autorytarnych, ponieważ sami poddani byli presji totalitarnej w latach 1933-45, a następnie znaczna, kilkunastomilionowa część narodu znalazła się w granicach bloku sowieckiego. Dwa pokolenia w części Niemiec i w całej Polsce żyły do 1989 roku w warunkach, które nie sprzyjały zbliżaniu się obu społeczeństw. A jednak w ciągu czternastu ostatnich lat udało nam się wspólnie odwrócić tę nieszczęsną determinację dziejów najnowszych. (fragment)