Polska i Litwa — dwa kraje, które w przeszłości łączyła kilkuwiekowa unia państwowa, a następnie wspólna walka przeciw carskiemu zaborcy — po odzyskaniu niepodległości nie potrafiły ułożyć normalnej, sąsiedzkiej współpracy. Mało tego, między nowo powstałymi państwami rozwinął się konflikt rzadki co do swej zaciekłości. Mimo takich czy innych prób pojednania lub rozsądnego kompromisu górę brały zawsze uczucia nacjonalistyczne i tendencje zaborcze, reprezentowane przez sfery rządzące tak jednej, jak i drugiej strony. Doskonały to przykład dla zilustrowania szkodliwości ciasnego nacjonalizmu, doprowadzonego w wypadku konfliktu polsko-litewskiego do rozmiarów wprost karykaturalnych. (Wstęp, fragment)