Беларуская народная мудрасць

З надпісу на старым доме ў Міры:

Для сябе будую дом,
табе, нашчадак, у добры дар.
Калі падабае – прымі з удзячнасьцю,
Калі дрэнны – збудуй новы.

/1609 год/

Са збору Максіма Танка:

Паміраць збірайся, а жыта сей.

Жыві так, каб і па смерці жыў.

Са збору Фёдара Янкоўскага:

Ад Глуска да Кракава скрозь бяда адзінакава.

Бедны той, хто душы не мае.

Хто чужога не шануе, свайго мець не будзе.

З людзьмі жыві, а з Богам памірай.

Адным вайна, другім – войначка.

Каб бачыць ворага спіну, бі яго ў лоб.

Да пекла вароты шырокія, а да неба вузкія.

Лепей смерць на полі, чым мукі ў няволі.

Бацькаўшчыны не купляюць і не прадаюць.

Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднай крыніцы.

Родная зямелька – як зморанаму пасцелька.

Госць першы дзень – золата, другі – серабро, а трэці – медзь, хоць і дадому едзь.

Госцю гадзі, дый сябе глядзі.

На добрае пытанне добрае і адпавяданне.

Новых сяброў набывай, а старых не забывай.

Свой над вірам патрасе, але ў вір не панясе.

Трактуйце не так піўкам, як ласкавым слоўкам.

Трэба з людзьмі па-людску жыць.

Хто людзям не верыць, той сабе веры не дасць.

Шчаслівы той, каго і ў няшчасці помняць.

Дзе сілаю не зробіш, то спосабам.

Зямля без языка чалавеку дзякуе.

Кладучыся спаць, падумай, як устаць.

Круці жорны пільна, то і тут будзе Вільня.

На добрай зямлі добрая надзея.

Не гадуючы малога, не будзеш мець і вялікае.

Не сілаю, то розумам.

Не ўсякая мука хлебам стане.

Не ўсякія чатыры рукі лепей за дзве.

Не чыні другому таго, што табе не міла.

Паміраць збірайся, а жыта сей.

Пытайся не ў старога, а ў бывалага.

Ранняя птушка крылкі цярэбіць, а позняя вочкі трэ.

Словы – вецер, а пісьмо – грунт.

Ты бярэш зямлі жменю, а яна абдымае цябе ўсяго.

Хто дбае, той і мае.

Хто рана ўстае, таму Бог дае.

Хто сее, той мае надзею.

Адвага або мёд п’е, або кайданы трэ.

Не той прыслужнік, хто служыць, а той – хто прыслужвае.

Не чакай долі, а здабудзь волю.

Ад добрага кораня – добры і адростак.

Бацька і маці ад Бога у хаце, хто іх зневажае, дабра не знае.

Гадуй, маці, дзеці, будзеш шчасце меці.

Дзе двое, там рада, дзе трое, там здрада.

Добрае дзіця бацькоў думкі згадвае.

Добрае на людзі ідзе з добрай сям’і.

Згода дом будуе, а нязгода – руйнуе.

З дзеткамі гора, а без дзетак удвое.

Калі не ўмееш пабурчаць, то лепей памаўчаць.

Папраўляй і вучы Янучка, то і Янка будзе ўмець і другіх навучыць.

Пахваліся жонкаю не назаўтра пасля вяселля, а дзяцей маючы.

Пахваліць жоначку не грэх.

Самая балючая рана – ад свайго дзіцяці.

У добрай сям’і ніхто не лішні.

У каго дзеці, у таго шчасце.

Хай будзе люб твой шлюб і каб да смерці без браку.

Хто бацьку шануе, той і дзецям добрую долю гатуе.

Шчасліваму і ўва сне шчасце сніцца.

Якая птушка, такое і гняздзечка.

К старасці дзве радасці: здароўе і добрыя ўнукі.

Малады сілу паказвае, а стары спосабу шукае.

Пытае старасць, што прыгатавала маладосць.

Бачыць вока далёка, а розум яшчэ далей.

І вялізны дом з малой цэглы будуюць.

Мудры будзь, але не мудруйся.

Навука вочы адчыняе.

Пры пустой галаве – і смех пусты.

Умей сказаць – умей змаўчаць.

Ласкавае слова – што дзень ясны.

Людзей слухай, а свой розум май.

Тады слова – серабро, калі справы – золата.

Які розум, такая і гаворка.

Па заслугах плата.

Свая сіла кожнаму міла.

Верасок і ў цяньку зацвітае.

Добры тавар сам сябе хваліць.

З вялікага грому малы дождж бывае.

І пад белаю кашуляю бывае душа брудная.

Не чын чалавека падвышае, а чалавек чын.

Адна ластаўка вясны не робіць.

Вялікага дуба з малым карэннем не бывае.

Доля там, дзе воля.

Добрае доўга помніцца, а кепскае ніколі не забудзеш.

Добраму добрая памяць.

З малога дойдзе да вялікага.

І ціхая цішыня гром прыносіць.

Кожны стралец сваю стрэльбу хваліць.

Крыўдаю свет пройдзеш, ды назад не вернешся.

Лепш непрыяцель яўны, чым ціхі.

Лішняе мудраванее – дураванне.

Не рыба, што ў рацэ, а рыба, што ў руцэ.

Пытаючы – дапытаешся, а шукаючы – знойдзеш.

Усім не ўласціш.

Час – не конь: не падгоніш і не прыпыніш.

Чым больш нагаворыш, тым больш намыляешся.

Чыста лысая галава не сівее.

Вясёлыя людзі доўга жывуць.

Іншы горад – іншы гонар.

Лепш ссівець, як злысець.

Лес і вада – родныя брат і сястра.

На свеце толькі той шчасце мае, каму доля спрыяе, хто сваю долю ў руках трымае.

Не таго слава, што пачынае, а што канчае.

Не той наперадзе, што абагнаў, а той наперадзе, што за сабою цягне.

Не чалавек для грошай, а грошы для чалавека.

Памылка за фальш не ставіцца.

Разумны не скажа няўдаламу: ты неразумны.

Сабака – леў на сваёй вуліцы.

Седзячы, нічога не выседзіш.

Хто шануе сябе, таго і людзі шануюць.

Часам шэпчуць – далёка чуюць, а крычаць – не чуюць.

Шчасце ўсюды, дзе захочаш.

Як клічуць, так і адклікаюцца.

Як у суд ідуць – абодва хваляцца, а з суда – адзін.

Адзін добры вопыт важней за сем мудрых павучанняў.

Бойся быка спераду, каня – ззаду, а дурня – з усіх чатырох бакоў.

Дзе любяць – не часці, дзе не любяць – не ідзі.

Добра рызыка разумная.

Кепскае адразу відаць, а добрае ўбачыць трэба.

Не плюй у крыніцу: прыйдзеш па вадзіцу.

Па кветках яблыкаў не лічы.

Старое памятай, але жыві новым.

Трэба розумам надтачыць, дзе сіла не возьме.

Шануй людзей, то і цябе шанавацьмуць.

Гультаю ды няўмеку ўсё часу не хапае.

Кіем таго, хто не пільнуе свайго.

Кінуўшы жывое, шукаць мёртвае.

Не злуй: злых на прывязі трымаюць.

Тады дурань разумнейшы за разумнага, як маўчыць.

Дзе двое сварацца, там трэці карыстае.

Калі Бог злучыць, то ніхто не разлучыць.

У крывым воку ўсё крывое.

Баязліваму і страх здаецца.

Колас, што зярнят не мае, угару лоб задзірае.

Самы большы той шчупак, што з кручка сарваўся.

Круцельствам свет пройдзеш, да назад не вернешся.

На чужы лоб сягаючы, трэба і свой падставіць.

Пазычаеш чужое на час, а аддаеш сваё і назаўсёды.

Гадзіна раз са скуры лезе, а здраднік кожны дзень.

Здраду прымаюць, а здрадніка вешаюць.

Злодзею адна дарога, а хто даганяе, таму многа.

Дзе чарка, там і сварка.

Павіннай галавы меч не йме.

Нешчаслівы ад шчасця ўцякае.