У лютым 1924 г. адбылося першае ўзбуйнепьне тэрыторыі Савецкае Беларусі. 13—16 сакавіка 6-ты Надзвычайны зьезд Саветаў БССР заканадаўча аформіў і замацаваў тэрытарыялыіае павелічэпыіе рэспублікі. Да яе адышлі 15 паветаў й асобныя воласьці Віцебскае, Гомельскае ды Смаленскае губэрняў. Новаўтвораная Калінінская акруга (названая ў гонар "усесаюзнага старасты" Міхаіла Калініна) склалася з трох ранейшых паветаў — Кчімавіцкага, Чэрыкаўскага й... Więcej »

Напрыканцы' 2000 г. у Парыжы выйшаў апошні нумар часапіса "Культура", знанага інтэлектуальнага выданьня ў паваеннай Польшчы. На першай старонцы паведамлялася, што 14 верасьня 2000 г. у Мэзон-Лафіт, недалёка ад Парыжу, памёр Ежы Гедройц, заснавальнік і галоўны рэдактар часапісу "Культура". "Пасьля маёй сьмерці,— пісаў Ежы Гедройц у сваёй кнізе "Аўтабіяграфія ў чатыры рукі",— "Культура" перастане выходзіць". Часапіс спыніў існаваньне, але... Więcej »

Ў 1914 — 1920 гг. У XIII—пачатку XIV ст. землі Літвы й Беларусі склалі аснову Вялікага Княства Літоўскага, калыскі беларускага й літоўскага народаў. Продкі сучасных літоўцаў далі назву насельнікам дзяржавы (іх называлі ліцвінамі), але самі ў сутнасці беларусізаваліся, прынялі старабеларускую мову як афіцыйную мову дзяржавы, а таксама праваслаўнае веравызнанне, якое панавала ў землях Полаччыны й Тураўшчыны. Пасля дынастычнай уніі з Польш... Więcej »

Гістарычны агляд пачатку дачыненьняў. Камунізм — ад марксавага празь ленінскі ды сталінскі па хрушчоўскі, а ў гэтым дачыненьні таксама й мао-цзэ-дунаўскі, а нат і тытаўскі — заўсёды праклямуе сваю прынцыповую варожасьць да кажнага нацыяналізму, супрацьставячы яму свой "інтэрнацыяналізм". Выводжаны з марксавага лёзунгу "Пралетары ўсіх краёў, злучайцеся!", загалоўнага для ўсіх камуністычных сьцягоў, "інтэрнацыяналізм" гэты найчасьцей і ўд... Więcej »

Каб правільна аналізаваць асобныя зьявы з абсягу культуры для пэўнай тэрыторыі, трэба вызначыцца, ці была гэтая тэрыторыя рэальнай структурай, ці можна яе акрэсьліць як рэгіён, што характарызуецца супольнай гісторыяй ужо працяглы пэрыяд часу. Толькі ў такім выпадку можна будзе ажыцьцявіць правільны аналіз і зрабіць пэўныя абагульненьні, што датычаць асобных культурных зьяваў у іх узаемасувязях, акрэсьліць іх месца ў характэрнай для дадз... Więcej »

Прушыньскі, Івашкевіч. А цяпер да мяне ў думках прыходзіць і зусім іншы за іх чалавек і пісьменьнік, Юзаф Мацкевіч. Да вайны ён быў супрацоўнікам віленскага "Słowa", рэдактар якога, ягоны брат Станіслаў Мацкевіч, рабіў шмат шуму, палемізаваў артыкуламі, займаўся палітыкай, біўся ў двубоях (на шаблях), за апазыцыйнасьць лучыў у лягер у Бярозе Картускай. А Юзаф сядзеў недзе ў рэдакцыі і больш пра яго нічога не было вядома. Пазьней усё пер... Więcej »

Дзень 25 Сакавіка ёсьць нашым найбольшым сьвятам, сьвятам нашае нацыянальнае і людзкое годнасьці. 25 сакавіка 1918 году Беларускі Народ заявіў сьвету, што Ён, а ніхто іншы, ёсьць гаспадаром у сваёй хаце і што Ён, як і іншыя народы цывілізаванага сьвету, уважае волю і нацыянальную незалежнасьць найболынымі людзкімі каштоўнасьцямі. Дзеля 25 Сакавіка я ніколі ня страціла веры ў наш народ. Нягледзячы на намаганьні цяперашніх уладаў яго падм... Więcej »

Мне прышлося пад час сусьветнай вайны пражыць каля трох гадоў у Магілеве на Дняпры і быць сьведкаю гістарычных падзей і здарэньняў у Царскай Стаўцы. Прад маімі вачыма прайшлі, як у кінематографе, цікавейшыя зьявішчы эпох: рэакцыя царызму, нядбаласьць і спакой дварцовай камарыльлі, пераварот у Петраградзе і ва ўсёй Расеі, выглядная бязуважнасьць цара, яго ад'езд у Царскае Сяло пад канвоем камісараў Часовага Расейскага Ўраду. эпоха кярэнш... Więcej »

Ад часу рэвалюцыі 1917 г. жыцьцё і здарэньня разьвярнуліся так шырока, што нават галаўнейшых частак іх ня магчыма абхапіць. Рашучы ўдар рэвалюцыі зразу разбурыў турму прыгнечаных народаў і адчыніў шырокі шлях да нацыанальнага вызваленьня. На гэты шлях накіраваліся і беларускія масы. Кіраўніцтва рухам узяла на сябе Беларуская Сацыалістычная Грамада. На працягу ня больш месяцу вырасьлі буйныя арганізацыі яе ў Пецярбурзе, Маскве, Менску, С... Więcej »

Першы Ўсебеларускі зьезд (кангрэс), скліканы дэмакратычным шляхам у Менску ў сьнежні 1917 г., не пасьпеў выканаць свае гістарычнае ролі ў вызначэньні лёсу дзяржаўнасьці беларускага народу. Зьезд быў гвалтоўна разагнаны маскоўскімі бальшавікамі, якія баяліся страціцьуладу і кантроль над Беларусьсю. Дэлегаты Кангрэсу пасьпелі выбраць з свайго складу радных, якім перадалі кангрэсавыя паўнамоцтвы, у тым ліку зрэалізаваньне незалежнасьці Бел... Więcej »