Znaczenie dziejopisarstwa humanistycznego. W żadnym rodzaju piśmiennictwa humanizm nie zaznaczył się dobitniej i nie osiągnął wyżyn takiej doskonałości, jak w historiografii. Gdy płody poetyckie i retoryczne rzeszy humanistów w przeważnej części od dawna doczekały się zasłużonego zapomnienia i u nikogo już, z wyjątkiem specjalistów, badaczy tej epoki, nie budzą zajęcia, to przeciwnie, historycy tej miary, co we Włoszech Machiavelli czy Guicciardini, we Francji Commines i Thuanus, w Niemczech Sleidan, w Angli Bacon lub Clarendon, dotychczas wywołują powszechne zainteresowanie. (fragment)