Powikłane dziedzictwo

Po 45 latach Niemcy znów są jednym państwem. Zjednoczyły się 3 października 1990 i odtąd dzień ten jest ich świętem narodowym. Powojenna historia zatoczyła koło i Europa wygląda zupełnie inaczej niż mogli się tego wcześniej spodziewać najwięksi nawet znawcy. Przecież na krótko przed Jesienią Ludów 1989 w Europie Wschodniej Zbigniew Brzeziński w swej książce o upadku komunizmu uznał NRD za najstabilniejsze ogniwo w bloku sowieckim. Wszak przez całe lata społeczeństwo wschodnioniemieckie dosyć pokornie znosiło ideologiczno-policyjny gorset reżimu najpierw Waltera Ulbrichta, potem Ericha Honeckera. A to oznaczało trwanie podziału. Zresztą i Zachodowi w gruncie rzeczy ten stan odpowiadał, choć tylko jeden polityk do tego się przyznał. W 1984 ówczesny minister spraw zagranicznych Włoch Giulio Andreotti powiedział szczerze, że "istnieją dwa państwa niemieckie i dwa winny pozostać". Wszelako sojusznicy Republiki Federalnej formalnie zobowiązali się - w układzie niemieckim z 1952/54 - do wspierania bońskiej polityki zjednoczeniowej. Potwierdzenie tego stanowiska znalazło się w znanej deklaracji NATO z 1967, w tak zwanym Raporcie Harmela: "Ostateczne i stabilne uporządkowanie Europy... nie jest możliwe bez rozwiązania kwestii niemieckiej, która stanowi jądro obecnych napięć. Porządkowanie to musi zlikwidować nienaturalne bariery między Europą Wschodnią i Zachodnią, najwyraźniej i najokrutniej uwidaczniające się w podziale Niemiec". (Od autora, fragment)