Maciej Dogiel

I oto wśród coraz liczniejszego grona wybitnych Polaków - urodzonych na Ziemi Lidzkiej i z nią związanych - pojawia się nowa postać, Maciej DOGIEL, który opracował i wydał pierwszy w Rzeczypospolitej Obojga Narodów kodeks dyplomatyczny pod tytułem Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae. Urodzony w początkach XVIII stulecia w zaścianku GEMBULE (GIMBUTY nad Żyżmą [?]), nieopodal Lidy, pochodził z drobnej szlachty. Któż mógł wówczas przewidzieć, że w przyszłości stanie się on jedną z czołowych postaci, należących do intelektualnej elity czasów panującego wtedy w Polsce króla Augusta III Sasa? Droga życiowa Macieja Dogiela zaczęła się w posiadającej znakomitą renomę szkole pijarskiej w Szczuczynie, potocznie zwanym Litewskim lub Nowogródzkim. W wieku zaledwie 15 lat wstąpił do Zakonu Ojców Pijarów. Jego dalsza droga wiodła poprzez znajdujący się również w Szczuczynie dwór marszałka nadwornego litewskiego SCYPIONA del CAMPO, gdzie został zatrudniony jako nauczyciel jego syna, z którym między innymi, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, odbył podróż do Lipska i Paryża; przebywając za granicą przez kilka lat, wykorzystał ten pobyt do pogłębienia własnej wiedzy z filozofii i prawa. (Słowo wstępne, fragment)