Księga pamięci Żydów Bielska Podlaskiego

Księga pamięci Żydów Bielska Podlaskiego jest jedną z ważniejszych publikacji, jakie mówią o historii tego miasta. Jej autorami było ponad sześćdziesięciu dawnych żydowskich mieszkańców, którzy po wojnie spisali wspomnienia o swoim rodzinnym mieście, nie istniejącym już w tym kształcie, w jakim je znali. Księga została wydana oryginalnie w Tel Awiwie w 1975 roku przez dwie organizacje bielskich Żydów – Ziomkostwo Bielskie w Izraelu oraz United Bielsker Relief w Stanach Zjednoczonych. 700-stronicowa publikacja powstała w językach jidysz, hebrajskim oraz angielskim. Księga pamięci Żydów Bielska Podlaskiego jest jedną z 540 ksiąg pamięci dotyczących miejscowości znajdujących się w granicach II Rzeczypospolitej. Zaczęły one powstawać po drugiej wojnie światowej, a intencją ich twórców było dać możliwie pełny obraz dawnego życia żydowskiego we wszystkich jego przejawach oraz opowiedzieć o Zagładzie. Autorów łączyło pochodzenie z jednej miejscowości i wspólny zamiar – zachowanie pamięci o ich małej ojczyźnie dla przyszłych pokoleń. Badacze ksiąg pamięci uznają je za bardzo cenne, choć zwykle nie w pełni doceniane źródło. Księga pamięci Bielska została pomyślana jako „coś więcej niż tylko tom wspomnień”, wręcz ostatni pinkas (kronika) bielskiej gminy żydowskiej. Zamysłem autorów było zachowanie pamięci o ich, nieistniejącym już wówczas mieście, pozostawienie po nim śladu i „opowiedzenie przyszłym pokoleniom, czym był Bielsk”.