Józef Bobrykowicz

Postać Józefa Bobrykowicza ma charakter wyjątkowy, ponieważ był on pierwszym biskupem białoruskim. Władyka nie był biernym obserwatorem wielkich wydarzeń w pierwszej połowie XVII w., ale sam w istotny sposób kreował ówczesną rzeczywistość. Bobrykowicz jako mnich i archimandryta wileńskiego monasteru Św. Ducha, nauczyciel i rektor tamtejszej szkoły brackiej, biskup białoruski posiadał duże możliwości oddziaływania na sytuację wyznaniową i polityczną Rzeczypospolitej. W tak trudnym dla kraju okresie nieustannych konfliktów i wojen musiał podejmować istotne decyzje o jakże brzemiennych dla losów całego Kościoła wschodniego skutkach. Bobrykowski był oskarżany o zbytnią lojalność względem króla, nadmierne zafascynowanie kulturą łacińską, wspieranie polityki państwa wobec Kozaków, prowadzenie rozmów z unitami. Sytuacja wewnętrzna Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII w. wciągnęła Józefa Bobrykowicza w centrum wydarzeń religijnych. Pojawił się ogromny dylemat wyboru. Każda decyzja biskupa powodowała istotne skutki polityczne i wpływała na położenie Kościoła prawosławnego. Wybór lepszego rozwiązania dla Kościoła prawosławnego nie był jednoznaczny z polepszeniem sytuacji prawnej i społecznej jego wiernych. W sytuacji wielkiego zamętu politycznego decyzje elit prawosławnych, a do nich należy zaliczyć Józefa Bobrykowicza, były często wypadkową wielu czynników. (ze Wstępu)