Od Rusinów Białych do Białorusinów

Badania białoruskiej tożsamości narodowej ogranicza się zazwyczaj do wieku XIX i XX. W białoruskiej literaturze historycznej występuje przy tym pojęcie „odrodzenia" narodowego, które jakoby nastąpiło w XIX w. Takiej wizji wydarzeń podporządkowana jest także periodyzacja historii Białorusi, w której z reguły wyróżnia się okres porozbiorowy, trwający, w zależności od szkoły historycznej, sowieckiej czy narodowej, do 1917 lub 1918 r. Błędność takiej periodyzacji i niewłaściwość pojęcia „odrodzenie" uzasadniłem w osobnej pracy. Według mnie za początek nowego okresu w dziejach Białorusi należy uznać połowę XVIII stulecia. Moje badania dotyczące drugiej połowy XVIII w. wykazały, że już w tym okresie nastąpiło ożywienie kulturalne ruskiej elity unickiej i prawosławnej, w związku z czym okres Oświecenia należy traktować jako jedną całość. Nie sposób jednak rozpatrywać tej epoki w kategoriach „odrodzenia narodowego".