Czyże, Łuszcze

Czyże, dużą podlaską wieś i będące niegdyś Czyżowskim przysiółkiem niewielkie Łuszczę łączą ze sobą bliskość położenia, wspólna historia i nierzadko również rodzinne związki. Obydwie miejscowości swój dzisiejszy kształt zawdzięczają królewskim postanowieniom sprzed kilkuset lat. Od czasów XVI-wiecznej pomiary włócznej w historii tych strzeleckich i osocznickich wsi często przewijają się imiona królów I Rzeczypospolitej. Zachowało się niemało królewskich dokumentów, pisanych zarówno po polsku, jak i po rusku, które dotyczyły obydwu osad. Jeszcze więcej rękopisów zaginęło w odmętach historii. Pamięć o dawnych czasach, o zabytkowej, drewnianej cerkwi, którą przed kilkudziesięciu laty strawił pożar, jest wciąż obecna w zbiorowej pamięci mieszkańców wsi. Czyżowianie do dnia dzisiejszego są dumni ze swej wielowiekowej historii, zarówno tej z czasów I Rzeczypospolitej, jak i późniejszej. Upływający czas sprawia jednak, że wiele szczegółów z kilkusetletnich dziejów miejscowości odchodzi w niepamięć. Niniejsza książka służy jedynie przypomnieniu najważniejszych faktów z bogatej historii, gdyż pełne opisanie tego wszystkiego, co wydarzyło się w Czyżach i w Łuszczach, z pewnością wykracza poza ramy niniejszego wydawnictwa. (Jerzy Plewa, Przedmowa, fragment)