Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego

Niniejsza książka jest poświęcona historii kultury Wielkiego Księstwa Litewskiego od XIV do XVIII wieku. Chcemy ją traktować jako opis „żywych” fenomenów. Nie są one tym samym, co zbiór faktów - ogarniają rozsiane w czasie i przestrzeni wydarzenia i porządkują w sensowne całości. W takim przypadku dystans czterech wieków nie jest ani duży, ani mały. Oczywiście, będzie on duży, jeśli zestawimy niepiśmiennego możnowładcę z epoki średniowiecza z możnym - intelektualistą żyjącym w czasach Oświecenia. Z drugiej strony: jeszcze w XVIII wieku była żywa sformułowana w XV stuleciu teoria o rzymskim pochodzeniu Litwinów, szlachectwo wciąż było podstawową kategorią w życiu społecznym, dwór pozostawał najważniejszym odbiorcą dzieł sztuki itd. Jak się zdaje, można uchwycić w kulturze Wielkiego Księstwa Litewskiego swego rodzaju constans, pewną trwałą tendencję, zawsze obecną w warstwach nanoszonych z upływem czasu nowości. (Przedmowa, fragment)