Białystok i okolice

Na terenach zajmowanych obecnie przez miasto ludzie pojawili się już w” epoce kamiennej. W końcowym okresie epoki brązu i wczesnej epoce żelaza, tj. od około 650 r. p.n.e. do początków n.e. ziemie te leżały w zasięgu osadnictwa Bałtów. Wyparła ich protosłowiańska ludność kultury zarubinieckiej (nazwa od wsi Zarubino w pobliżu Kijowa) tworząc w okolicy obecnego Białegostoku centrum terenu osadniczego. Świadectwem wspomnianej kultury są „kurhany rostołckie” będące grobami wodzów plemiennych, spotykane nad Supraślą i Narwią, o nazwie pochodzącej od wsi Rostołty (22 km od Białegostoku). Tędy przebiegał szlak handlowy łączący Morze Czarne z Bałtykiem. W związku ze stopniowym cofaniem się Bałtów na północ, tereny nad Supraślą i górną Narwią były przez dłuższy czas strefą osadnictwa mieszanego. Z plemion zaliczanych do Bałtów najbliżej znajdowały się siedziby jaćwieskie. W okresie walk z Jaćwingami w wiekach XII i XIII oraz rywalizacji o ziemie pogranicza jaćwiesko-ruskiego, między rzekami Biebrzą i Supraślą osiadali coraz częściej Mazowszanie. Najazdy krzyżackie na Jaćwież w latach 1278—81 wyniszczyły całkowicie ludność na terenach znajdujących się na północ od Białegostoku. Ziemie Jaćwingów wraz z terenami dawnego pogranicza weszły w skład Litwy.