Annus Albaruthenicus

У якасці лейтматыву і вядучай тэмы сёлетняга XVI Трыялогу прапануем тутэйшасць. Якраз, у гэтыя дні спаўняецца 93 гады з часу завяршэння Янкам Купалам яго п’есы пад загалоўкам «Тутэйшыя». У 1922 годзе п’еса была надрукаваная ў часопісе «Полымя» а яшчэ праз 2 гады была паказаная на сцэне Беларускага Дзяржаўнага Тэатру. Чатыры гады таму, калі Сакрат Яновіч святкаваў сваё 75-годздзе, у Крынках адбылася пастаноўка гэтага спектакля ў выкананні актораў Гарадзенскага Лялечнага Тэатру. Янка Купала назваў свой твор „трагічна-смяшлівай сцэнай у 4-х дзеях”, хаця ў ёй больш трагедыі чым смеху, больш драмы чым камэдыі. На фоне падзеяў з гадоў 1918-1920, калі адна акупацыя змянялася іншай, аўтар аналізуе стаўленне беларусаў да гэтых падзеяў. Купала хвалюецца адсутнасцю нацыянальнага гонару і нацыянальнай свядомасці ў беларусаў. Калі ім найпрасцей назваць сябе „тутэйшымі”, дык гэта для Купалы маладушнасць, няпоўнавартаснасць, бяспрынцыповасць, пасыўнасць і нават – здрадніцтва. Негатыўны герой п’есы – Мікіта Зносак лічыць, што „можна мець светапоглядадзін, думаць другое, гаварыць трэцяе, а рабіць чацвёртае”. (фрагмент)