Teł nango boliben pod gołym niebem

W poemacie cygańskiej poetki Papuszy znajdujemy tragiczną opowieść o cygańskich taborach, tropionych przez wrogów i dziesiątkowanych w latach niemieckiej okupacji na Wołyniu. Wśród zaszczutych i kryjących się w lasach Cyganów był też Edward Dębicki, urodzony kilka lat przed wojną mały chłopiec, spokrewniony z poetką, której wiersze i cygańskie pieśni miały dotrzeć po latach również i do polskich czytelników. Poznałem go cztery lata po wojnie w lasach zachodnich ziem Polski, które niedobitki wołyńskich taborów obrały na szlaki swoich wędrówek. I powędrowałem z nimi, uczestnicząc w ich leśnym życiu, mieszkając w ich gościnnym namiocie, zasiadając do wspólnych posiłków na polanach przy ogniskach. Spisywałem wówczas pod sosną ich opowieści - baśnie i prawdziwe historie o losie, który ich prześladował, ale w końcu ocalił. (J. Ficowski, Słowo wstępne, fragment)