Годнасьць

Шляхі пазбаўленьня шляхецкага стану маёнткаў былі розныя — праз канфіскацыі, зьвязаныя з удзелам у палітычных падзеях іх уладальнікаў, менш - за даўгі апошніх, у выніку адсутнасьці спадчыньнікаў ці шляхам куплі ў казну. Канфіскацыя азначае прымусовае адчужэньне маёмасьці на карысьць дзяржавы без кампэнсацыі страты яго ўладальніку. У Расеі XVIII ст. існавала асобая канцыляршя канфіскацыяў, што адпісвала ў казну маёнткі за нядоімкі, банкаўскія даўгі, нярэдка ў вяльможаў, якія трапілі ў апалу пры перамене вярхоўнай улады. Абсалютысцкі ўрад Кацярыны II, які максімальна ўмацаваў памесную ўладу дваранства, зьнішчыў практыку адвольнага пазбаўленьня маёнткаў. Даравальная грамата дваранству 1785 г. ня толькі забараніла гэта рабіць без суда, але і сьцьвердзіла, што ў выпадку прысуду і па важнейшаму злачынству маёнтак аддаваць законнаму яго спадчыньніку ці спадчыньнікам . Нават пры вымушанай куплі Скарбам прыватнай уласнасьці для любых грамадзкіх, дзяржаўных ці гаспадарчых патрэбаў, неабходна было выданьне спэпыяльнага папскага ўказа. (У. Сосна, Перавод у дзяржаўную ўласнасьць шляхецкіх маёнткаў у канцы XVIII - першай палове XIX стагоддзя, фрагмэнт)