Годнасьць

Гісгорыя вольных муляраў пачынаецца не з цара Саламона, як яны самі цьвердзілі, і, нават. не зь сярэднявечных цэхаў Італіі, як шмат хто мяркуе, але з самых звычайных лёнданскіх клюбаў пач. 18 ст. За кароткі час мулярскія варштаты апанавалі амаль усе разьвітыя краіны сьвету — Францыю, Прусію, Аўстра-Угоршчыну, Злучаныя Штаты Амерыкі, Рэч Паспалітую, Расею ды інш. Масонства ў Рэч Паспалітую пранікае з Прусіі, і з 1784 г., пасьля стварэньня "Вялікага Усходу Польскага й Літоўскага", набывае трывалую арганізацыю. На жаль, гэты працэс вельмі слаба адлюстраваны як у пісьмовых, гэтак і ўдрукаваных крыніцах. Відавочна, што на землях Беларусі вольнамулярства было шчыльна зьвязана з Варшаваю. Але, вядомы прыклады пранікненьня масонства й з Усходу, гэтак, Бакунін сьцьвярджаў, што ў Магілёве, які з 1772 г. знаходзіўся ў складзе Расейскай імперыі, існаваў варштат "Геркулес у Калысцы". (С. Рыбчонак, Менскія варштаты у 1-й чвэрці 19 стагодзьдзя. Нарысы з гісторыі вольнамулярскага руху на беларусі, фрагмэнт)