Новая зямля

Паэму «Новая Зямля» — першы большы, нат манумэнтальны твор нашае мастацкае літаратуры — ейны аўтар, другі (пасьля Янкі Купалы) большы паэта гэтае літаратуры, Якуб Колас пачаў пісаць ў 1911 годзе, адбываючы трохгадовую кару ў Менскім астрозе за ўдзел у рэвалюцыйным руху 1905—1906 г.г. Там тады было напісана каля трэйцяй часткі твору — дзесяць разьдзелаў (пачаткавыя восем разьдзелаў і тры разьдзелы перадканцавыя, зьвязаныя зь Вільняю — XXVII, XXVIII, XXIX), ды адзін яшчэ разьдзел (зь сярэдзіны, XIV) толькі пачаты. Выйшаўшы з астрогу, паэта пакінуў на нейкі час пісаньне «Новае Зямлі», а ўзяўся за другую вялікую сваю паэму — «Сымон Музыка», якую некаторыя крытыкі не бяз рацыі ўважаюць за «дадатак» да «Новае Зямлі». Увосень 1911 г. была напісаная пер-шая частка гэтае другое паэмы, а сьледам за ёй зараз-жа й другая, пасьля чаго і «Сымон Музыка» быў пакінуты аўтарам на колькі год. Адылі ў 1917 г. Колас ізноў бярэцца за гэтую паэму й піша трэйцюю частку яе, а сьледам чацьвертую й пятую, апошнюю частку, сконча-ную ім у самым канцы 1918 году. Гэтак, хоць і зь перапьгакам, але скончыўшы пёрш пазьней начатага «Сымона Музыку», аўтар на-рэшце варочаецца й да працягваньня ранейшае «Новае Зямлі». Узімку 1919—20 г. г. ён піша «зімовыя» разьдзелы яе — XVIII (у 1919 г.), XIX (у 1920 г.).