Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi

Z okazji powitania Nowego 1942 Roku Vacław Iwanowski pouczał swych młodych współpracowników w Mińsku: „Wilżne jest wynalezienie prochu, ale nie mniej ważna jest umiejętność jego wykorzystania". Za pomocą tego aforyzmu wskazywał, że realizacja idei nie ustępuje pod względem znaczenia samej idei. Był chemikiem - technologiem, znał się na tym nieźle. W ten sposób przekazywał własne doświadczenia. Wysuwając w 1902 r. postulat stworzenia nowoczesnego narodu białoruskiego i zapoczątkowania budowy Młodej Białorusi, nie traktował go tylko jak piękną ideę. Już przed nim zdarzali się jej odkrywcy, jak np. Franciszek Bohuszewicz, Kazimierz Kostrowicki, narodowolcy i inni. Nie zdołali oni jednak przejść od moralizatorstwa do działalności praktycznej. Dopiero Wicław Iwanowski rozpoczął przekształcanie tej idei w rzeczywistość. Było to wyzwanie wobec historycznie ukształtowanych stosunków politycznych i kulturalnych na Białorusi, rękawica rzucona Rosji i Polsce, które uważały ten kraj za domenę swych interesów i toczyły o niego namiętne walki ideowe. Był romantykiem racjonalnym. Rozumiał, że należy zacząć od wydobycia z zapomnienia własnych starodawnych wartości, pomnożyć je i upowszechnić, od opanowania sztuki niezależnego myślenia politycznego, wreszcie od odcięcia psychologicznej pępowiny, która uzależniała jego naród od kultur sąsiednich narodów i dzieliła go na „ruskich" i „polskich". Zaczął więc tworzyć świadomą tych celów młodą inteligencję białoruską.