Адклікаюцца рэхам гады
Вершы
Кавалюк Аўгіння
Слова жанчыны да Айчыны
Здалёку бачыцца ярчэйМая зямля, мая Айчына
1
Не папракай мяне, Айчына,
Па хвалях я бягу адна.
Слядоў шчаслівых не лічыла,
Пакутных — выпіла спаўна.
Не можа быць пакут бясконцых —
Жыццё мяняецца і свет.
Бягу туды, дзе многа сонца,
Тых змен хачу спазнаць сакрэт.
Бягу да роднай Беларусі —
Тым і жыву, і ганаруся,
Душы, Айчына, не парань!
Туман мне засцілае вочы,
А сэрца ўсё мацней стукоча...
Ты мачыхаю мне не стань!
2
Ты мачыхаю мне не стань:
З табой былі і будуць мары,
Лепш на сваю бяглянку глянь —
Маршчынкі заляглі на твары.
Глыбокія — змяняюць твар,
Душу маю — змяніць не могуць,
Душа, бы паланянка мар,
Мяне вяртае на дарогу.
Так бегчы можна толькі ў сне —
Тады, як цешышся вясне,
Шукаеш першацвет вачыма.
Ах, любы, родны, ціхі кут —
Прытулак шчасця і пакут,
Гадоў нямала за плячыма.
3
Гадоў нямала за плячыма.
Зусім адвыкла ад прынук.
Жыццё ўсё ж нечаму вучыла:
Галоўнае — жыць з працы рук.
Чароўнай мовы не забыла,
На ёй спявала, як магла.
І тое, што найбольш цаніла,
Дзеля нашчадкаў берагла.
А як пражыць без мовы роднай —
Сваёй, жывой, высакароднай,
Як абысці гнілую твань?
Любы народ без роднай мовы,
Бы конь кульгавы без падковы.
Агулам ты ўсяго не гань.
4
Агулам ты ўсяго не гань:
Не кожны можа ладзіць з часам,
Час высвятляе тую грань,
Якую успрымаем разам.
Святую спадчыну сваю,
Людскіх знаходак прыгажосць
Душою людзі пазнаюць —
Пакуль у ёй сумленне ёсць.
Ў душу глядзі, не памыліся,
Мы ад цябе не адракліся,
Імкнёмся да глыбіняў мора.
Вучыся дбаць аб нашым лёсе,
Каб нам хоць крыху лепш жылося, —
Ты ж — абаронца і апора.
5
Ты ж — абаронца і апора,
На лёс не будзем наракаць:
Той час меў асаблівы нораў,
Яго дарэмна папракаць.
Ні да кацапаў, ні да ляхаў
Ты не хіліся, будзь сабой.
І хай жалезнага Гулага
Рука не вісне над табой.
Гісторыю сваю ў скрыжалі
Яшчэ нашчадкі не ўпісалі,
І час назад не павярнуць.
Ўсё лепшае, што маюць людзі,
Тваім было, і ёсць, і будзе, —
Сумленнем нашым светлым будзь!
6
Сумленнем нашым светлым будзь,
Яно, як памяць, неабходна.
Мо дзесьці лепей запяюць —
Ды толькі не на мове роднай.
Чужыя мовы зведаў край,
Ды ні адна тваёй не стала.
Сваёй і моц, і сілу дай,
Каб слыннай між другімі стала.
Сваіх дзяцей — сваёй вучы,
Іх душы светлыя лячы.
Стань шчырай песняй над прасторам!
На Усход і Захад не глядзі,
Сваёй дарогаю ідзі!
Не стань пакутай, смуткам, горам.
7
Не стань пакутай, смуткам, горам,
Жывіцу мова ўсім дае.
Нямала ёсць славутых зорак,
Якія свецяць для яе.
На ёй народ пяе і плача,
Яна ад роднасці ідзе.
Для быдла, мо, — была быдлячай,
А песняй стала для людзей.
Так, песня ад вякоў лятала,
Пяшчотай сэрцы напаўняла, —
Глыбінь яе не баламуць.
Калі ж каго пакіне плён —
Пашлі наказ свой наўздагон:
Ты мовы продкаў не забудзь!
8
Ты мовы продкаў не забудзь,
Не адрачыся пад прымусам,
І за акцэнт не папракнуць
Тады, напэўна, беларусаў.
На глум не дай яе ніколі,
Не зневажай, не пагарджай:
Яна тваёю стала доляй,
Яе ты шчыра прывячай.
Жыць на чужыне не салодка, —
Трывожуся за мову продкаў,
За лёс яе мая трывога.
Для ўсіх краін на белым свеце
Свая заўсёды мова свеціць.
Нам слова дадзена ад Бога.
9
Нам Слова дадзена ад Бога,
Сваіх герояў узрасціла,
Свой абавязак несла строга,
За здраду ганьбіла, карыла.
Упэўнена, нас Бог пачуе,
І не засцеле цемра вочы.
На сцежку нас Ён накіруе —
З якой ніколі ўжо не збочым.
Мо жыць пачнём тады, як людзі,
І шчырасць гаспадарыць будзе,
І прападзе за лёс трывога.
Пакуль не здзейсненая мэта...
Не аднімай надзей паэта,
Хай будзе светлаю дарога.
10
Хай будзе светлаю дарога,
Крыху лягчэйшай для людзей,
Калі ж усё ідзе ад Бога —
Дык хіба ж мова прападзе?
Сыдуць у небыццё загады,
Залечыць час цяжкія раны,
Абы ніколі ўжо да ўлады
Не дабіраліся тыраны.
Хоць кажуць: «Бог не роўна дзеліць»,
Ды думкі ён затое спеліць, —
Збяруць нашчадкі ураджай.
Бягу за марай наўздагон,
І гэта — ні падман, ні сон, —
Хады маёй не асуджай.
11
Хады маёй не асуджай,
Даўно змахнула я слязіну,
Ды не пакінула свой край,
Дасць Бог — ніколі не пакіну.
Я да яго бягу і ў снах,
І ім, і словам ганаруся,
Я крылляў адчуваю ўзмах
І таленту сяброў дзіўлюся:
Не кідаюць цяжкія ношы,
І мову славяць не за грошы,
За моц яе — напагатове.
Каб крыллі моцныя займець,
Патрэбна сэрцам зразумець:
Душа пяе на роднай мове.
12
Душа пяе на роднай мове,
Нарочана ёй свет любіць,
Калі не будзе моцы ў слове,
Яна ніколі не ўзляціць.
І незаўважанаю будзе,
І не ўстрывожыць нашы сны,
І не пачуюць песень людзі,
І не заўважаць крок вясны.
З вясной душа сама спявае
І свет замшэлы абнаўляе —
Мы цешымся такой абнове.
Хто слова роднага не цэніць,
Душы сваёй ён не ацэліць:
Моц Бацькаўшчыны ў родным слове.
13
Моц Бацькаўшчыны ў родным слове,
Яго душою прыгубі —
Яго асновы і высновы
Ў краінах іншых не згубі.
Не дай сысці яму з дарогі,
І на абочыне не кінь,
Не дай яму спазнаць знямогі —
Надзею светлаю пакінь.
Калі яна прыносіць радасць,
Ты беражы яе ад здрады
І сэрцам шчырым прывячай.
Калі ж глухое сэрца будзе,
Аглухнуць і аслепнуць людзі, —
Не завядзі душу ў адчай.
14
Не завядзі душу ў адчай,
Я слову роднаму малюся.
І з ім — мяне не разлучай:
Да роднасці даўно хілюся.
Не, не старэе наша мова,
А ўзбагачае край і нас.
Хай сілу набірае слова,
А вартасць вывярае час.
Мо ў згодзе не заўжды з сабою, —
Пайду адчайна за Табою,
Як незалежная жанчына.
Не маю большай асалоды,
Як шчырай быць з усім народам,
Не папракай мяне, Айчына.
15
Не папракай мяне, Айчына,
Ты мачыхаю мне не стань.
Гадоў нямала за плячыма,
Агулам ты ўсяго не гань.
Ты ж абаронца і апора —
Сумленнем нашым светлым будзь.
Не стань пакутай, смуткам, горам,
Ты мовы продкаў не забудзь.
Нам Слова дадзена ад Бога.
Хай будзе светлаю дарога —
Хады маёй не асуджай.
Душа пяе на роднай мове,
Моц Бацькаўшчыны ў родным слове, —
Не завядзі душу ў адчай.