Wartki Niemen

Janka Bryl, serdeczny przyjaciel Polski i Polaków, urodził się w 1917 roku w Odessie, od roku 1922 mieszkał we wsi Zagorje pod Grodnem. Wcielony w 1939 roku do wojska polskiego, brał udział w obronie Oksywia, następnie dostał się do niewoli, skąd uciekł w sierpniu 1941 roku i przyłączył do białoruskiej partyzantki. W Polsce ukazało się sporo książek Janki Bryla, m. in. Świat daleki i bliski (PIW 1974), Witraż („Czytelnik” 1979), Świat ujrzany z daleka (WL 1986). Pisarz uprawia krótkie formy literackie — nowelę, esej; niemal wszystkie jego utwory związane są z wsią białoruską, jej ludem i przyrodą. Można go właściwie nazwać żyjącym klasykiem literatury białoruskiej; twórczość jego zestawia się m. in. z pisarstwem Paustowskiego i Saroyana. "Wartki Niemen" zawiera najbardziej charakterystyczne, a zarazem najlepsze nowele Bryla. Wytrawny stylista maluje w nich wieś swego dzieciństwa i młodości, portretuje swych ziomków. Książka iskrzy się jędrnym humorem, choć nie wszystkie jej karty są jasne, promieniuje umiłowaniem przyrody ojczystej, z którą nierozerwalnie związani są bohaterowie — chłopi białoruscy i barwne polskie typy z przedwojennych kresów.